بنام خداوند بخشنده مهربان
بزرگ و پر برکت است کسى که قرآن را بر بندهاش نازل کرد تا جهانیان را بترساند و از عذاب و کیفر الهى بر حذر دارد.
خداوندى که حکومت و مالکیت آسمانها و زمین از آن اوست، و فرزندى براى خود انتخاب نکرده و شریکى در حکومت و مالکیت ندارد و همه چیز را آفرید و دقیقا اندازهگیرى کرد. (1تا2)
«تهمتهاى بزرگ و ناروا»
بتپرستان و مشرکین غیر از خداوند معبودانى را براى خود انتخاب نمودهاند که چیزى را نمىآفرینند بلکه خودشان نیز آفریده شدهاند و نه مالک سود و زیان خود هستند و نه مالک مرگ و حیات و رستاخیزشان.
کافران گفتند: این سخنان، تنها دروغى است که او ساخته و گروهى او را بر این کار یارى دادهاند. آنان با این سخن، ظلم و دروغ بسیار بزرگى را مرتکب شدند.
آنان گفتند:این همان افسانههاى پیشینیان است که وى از روى آنها رو نویس کرده و هر صبح و شام بر او املا مىشود.
اى پیامبر به آنان بگو: این سخنان و آیات را کسى نازل کرده است که اسرار آسمانها و زمین را مىداند و او غفور و رحیم است. (3تا6)
کفار و مشرکین گفتند: چرا این رسول غذا مىخورد؟ و در بازارها راه مىرود چرا فرشتهاى بر او نازل نشده که همراه وى مردم را انذار کند و بترساند یا گنجى از آسمان براى او فرستاده شود یا باغى داشته باشد که از میوه آن بخورد و امرار معاش کند و ستمگران نیز گفتند: شما تنها از یک انسان مجنون پیروى مىکنید.
اى پیامبر ببین چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند آنچنانکه قدرت پیدا کردن راه را ندارند. زوال ناپذیر و بزرگ است خدایى که اگر بخواهد براى تو بهتر از این مىدهد، باغهایى که از زیر درختانش نهر جارى باشد و اگر بخواهد براى تو قصرهاى مجلل قرار مىدهد.
اینها همه بهانه است بلکه آنها قیامت را تکذیب کردهاند و ما براى کسى که قیامت را انکار کند آتش سوزانى مهیا کردهایم.
هنگامى که این آتش آنها را از دور مىبیند صداى وحشتناک و خشم آلود او را که با نفس زدن شدید همراه است مىشنوند.
و هنگامى که در مکان تنگ و محدودى از آن افکنده مىشوند، در حالى که در غل و زنجیر، فریاد واویلاى آنها بلند مىشود.
به آنها گفته مىشود امروز یک بار واویلا نگویید بلکه بسیار واویلا سر دهید بگو آیا این بهتر است یا بهشت جاویدانى که به پرهیزکاران وعده داده شده بهشتى که پاداش اعمال آنها و قرارگاهشان است و هر چه بخواهند در آنجا براى آنها فراهم است جاودانه در آن خواهند ماند این وعدهاى است مسلم که پروردگارت به عهده گرفته است. (7تا16)
«آن روز که عابدان و معبودان گمراه محاکمه مىشوند»
اى پیامبر، به خاطر بیاور روزى را که خدا همه آنها و معبودانى را که غیر از خدا پرستش مىکردند جمع مىکند و به آنها مىگوید: آیا شما این بندگان مرا گمراه کردید؟ یا خود گمراه شدند؟ آنها در پاسخ مىگویند منزهى تو، براى ما شایسته نبود که غیر از تو اولیائى برگزینیم ولى آنان و پدرانشان را از نعمتها برخوردار نمودى تا اینکه آنها به جاى شکر نعمت یاد تو را فراموش کردند و هلاک شدند.
خداوند به آنها مىگوید ببینید این معبودان شما آنچه را مىگوئید تکذیب کردند و اکنون قدرت ندارید عذاب الهى را بر طرف سازید یا از کسى یارى بطلبید. و هر کس از شما ظلم و ستم کند عذاب شدیدى به او مىچشانیم. (17تا19)
اى پیامبر، ما هیچ یک از رسولان را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه غذا مىخوردند و در بازارها راه مىرفتند اى مردم ما بعضى از شما را وسیله امتحان بعضى دیگر قرار دادیم آیا صبر و شکیبایى مىکنید و از عهده امتحانات بر مىآئید. اى رسول ما بدان که پروردگار تو بصیر و بینا بوده و هست. (20)
«تقاضاى محال» آنها که امیدى به حضور در پیشگاه ما در روز رستاخیز را ندارند و آن روز را انکار مىکنند مىگویند:
چرا فرشتگان بر ما نازل نمىشوند و یا پروردگارمان را با چشم خود نمىبینیم؟ آنها درباره خود تکبّر ورزیدند و طغیان بزرگى کردند.
آنها به این آرزوى خود خواهند رسید اما در آن روز که فرشتگان را مىبینند روز بشارت براى مجرمان نخواهد بود بلکه روز مجازات آنان است و آنها خواهند گفت: ما را امان دهید و ما را معاف دارید.
ما به سراغ اعمالى که آنها انجام دادهاند مىرویم و آنها را همچون ذرات غبار پراکنده در هوا مىکنیم و محو خواهیم کرد چون این اعمال آنها آلوده به شرک است.
اما بهشتیان در آن روز قرارگاهشان از همه بهتر و استراحتگاهشان نیکوتر است. (21تا24)
«آن روز که آسمان با ابرها شکافته شود»
اى رسول ما، به خاطر بیاور روزى را که آسمان با ابرها و همه سیارات و خورشید و ماه از هم شکافته شود و فرشتگان نازل مىگردند.
در آن روز، حکومت از آن خداوند رحمان است و آن روز، روز سختى براى کافران خواهد بود. (25تا26)
اى پیامبر، به خاطر بیاور روزى را که ظالم از شدت حسرت لب به دندان مىگزد و مىگوید: اى کاش با رسول خدا راهى را برگزیده بودم واى بر من، کاش فلان شخص گمراه کننده را بعنوان دوست خود انتخاب نکرده بودم.
او مرا از یاد حق گمراه ساخت بعد از آنکه آگاهى به سراغ من آمده بود و شیطان همیشه مخذول کننده انسان بوده و او را به خذلان و گمراهى مىکشاند. (27تا29)
پیامبر عرض کرد پروردگارا این قوم من از قرآن دورى جستند.
خداوند فرمود: اى پیامبر، ما از بین مجرمین و کسانیکه در برابر دعوت پیامبران لجاجت به خرج داده و تسلیم نشدند و نسبت به آنها دشمنى مىنمودند این دشمنان را در برابر هر پیامبرى آشکار ساخته و به او شناساندیم و براى تو نیز همین بس که خدا هادى و یاور تو است کافران
گفتند: چرا قرآن یکجا بر او نازل نمىشود؟ این به خاطر آن است که قلب تو را محکم داریم و آن را تدریجا بر تو خواندیم.
آنها هیچ مثلى براى تو نمىآورند مگر اینکه ما حق را براى تو مىآوریم و تفسیرى بهتر و پاسخى دندانشکن که آنها مجبور به تسلیم شوند، همانهایى که بر صورتهایشان به سوى جهنم محشور مىشوند بدترین محل را دارند و گمراهترین افرادند. (30تا34)
«چرا از این حوادث عبرت نمىگیرید؟»
ما به موسى کتاب آسمانى دادیم، و برادرش هارون را براى کمک همراهش ساختیم و گفتیم به سوى این قوم که آیات ما را تکذیب کردند بروید اما قوم او مخالفت کردند و ما هم شدیدا آنها را در هم کوبیده و نابود کردیم.
و قوم نوح را هنگامى که رسولان ما را تکذیب کردند غرق نمودیم و آنها را درس عبرتى براى مردم قرار دادیم و براى ستمگران عذاب دردناکى فراهم ساختیم.همچنین قوم عاد و ثمود و اصحاب همانهایى که درخت صنوبر را مىپرستیدند و اقوام بسیار دیگرى را که در این میان بودند هلاک کردیم و براى هر یک از آنها مثلها زدیم و چون سودى نداد هر یک از آنها را در هم شکستیم و نابود کردیم.
این مشرکان و کافران از کنار شهرى که باران شر که بارانى از سنگهاى آسمانى بر آن باریده بود و قوم لوط در آن مسکن داشتند گذشتند آیا آن را ندیدند؟ آرى دیدند اما آنها عبرت نگرفته و به رستاخیز ایمان نیاوردند. (35تا40)
اى رسول ما، آنها هنگامى که تو را مىبینند تنها به باد استهزایت مىگیرند و مىگویند آیا این کسى است که خدا به عنوان رسول مبعوث کرده است؟ اگر ما بر پرستش خدایانمان استقامت نکنیم بیم آن مىرود که او ما را گمراه سازد. اما هنگامى که عذاب الهى را دیدند به زودى خواهند فهمید چه کسى گمراه بوده است؟ آیا دیدى کسى را که هواى نفس خویش را معبود خود برگزیده است؟ آیا تو مىتوانى او را هدایت کنى و یا به دفاع از او برخیزى؟آیا گمان مىبرى اکثر آنها مىشنوند یا مىفهمند؟ آنها تنها مانند چهارپایان بلکه گمراهترند. (41تا44)
اى پیامبر، آیا ندیدى چگونه پروردگارت سایه را گسترده؟ و اگر مىخواست آن را ساکن قرار مىداد و ما براى اثبات سکون و حرکت سایهها خورشید را دلیل قرار دادهایم سپس آن را آهسته آهسته جمع مىکنیم.
او کسى است که شب را براى شما لباس قرار داد و روز را مایه حرکت و حیات و او کسى است که بادها را بشارتگرانى پیش از رحمتش فرستاد. ما از آسمان آبى پاک کننده نازل کردیم تا به وسیله آن سرزمین مرده را زنده کنیم و آن را براى نوشیدن در اختیار مخلوقاتى که آفریدهایم مانند چهارپایان و انسانهاى بسیار بگذاریم.
ما این آیات را به صورتهاى گوناگون در میان آنها قرار دادیم تا متذکر شوند ولى بیشتر مردم جز انکار و کفر کارى نکردند. (45تا50)
اى پیامبر، اگر مىخواستیم در هر شهر و دیارى پیامبرى مىفرستادیم و از بار مسئولیت تو کم مىکردیم بنابر این به گفتههاى کافران در این باره اعتنا مکن و از آنان اطاعت منما و بوسیله قرآن با آنها جهادى بزرگ و در خور ستایش بنما. (51تا52)
او کسى است که دو دریا را در کنار هم قرار داد یکى گوارا و شیرین و دیگرى شور و تلخ و در میان آنها برزخ و مانعى قرار داد تا با هم مخلوط نشوند و گوئى همدیگر را دفع مىکنند.
او کسى است که از آب انسانى را آفرید و او را نسب و سبب قرار داد و نسلش را به این طریق گسترش داد و پروردگار تو همواره قادر است، آنها غیر از خدا چیزهایى را مىپرستند که نه به آنها سودى مىرساند و نه زیانى و کافران در برابر پروردگارشان در طریق کفر کمککار یکدیگرند. (53تا55)
«پاداش من هدایت مردم است»
اى پیامبر، تو را جز به عنوان بشارت دهنده و انذار کننده نفرستادیم بگو: من در برابر ابلاغ این آئین، هیچگونه پاداشى از شما مطالبه نمىکنم، تنها پاداش من هدایت شدن کسانى است که بخواهند راهى بسوى پروردگارشان برگزینند.
اى رسول ما، بر خداوندى توکل کن که هرگز نمىمیرد و تسبیح و حمد او به جاى آور و همین بس که او از گناهان بندگانش آگاه است.
او خدائى است که آسمانها و زمین و آنچه را در میان ایندو است در شش دوران آفرید سپس قدرت خود را بر عرش مستولى کرد و به تدبیر جهان پرداخت. او خداوند رحمن است و از او بخواه که از همه چیز آگاه است. (56تا59)
هنگامى که به مشرکین و کفار گفته شود براى خداى رحمان سجده کنید مىگویند رحمان کیست؟ آیا ما براى چیزى سجده کنیم که تو به ما دستور مىدهى، این سخن را تکرار مىکنند و بر نفرتشان افزوده مىشود.جاودان و پربرکت است آن خدائى که در آسمانها برجهاى آسمانى که همان صورتهاى مخصوص فلکى است قرار داد و در میان آن خورشید روشن و ماه نور بخش را آفرید. او کسى است که شب و روز را جانشین یکدیگر قرار داد براى آنهایى که بخواهند متذکر شوند یا شکرگذارى کنند. (60تا62)
بندگان خاص خداوند رحمن آنها هستند که با آرامش و بىتکبر بر زمین راه مىروند و هنگامى که جاهلان آنها را مخاطب مىسازند به آنها سلام مىکنند و با بىاعتنائى و بزرگوارى مىگذرند. آنها کسانى هستند که شبانگاه براى پروردگارشان سجده و قیام مىکنند و مىگویند پروردگارا عذاب جهنم را از ما برطرف گردان که عذابش سخت و پردوام و جایگاه و محل اقامتى بد و ناپسند است. آنها کسانى هستند که هرگاه انفاق کنند نه اسراف مىکنند و نه سختگیرى بلکه در میان ایندو، حد اعتدالى دارند. آنها کسانى هستند که معبود دیگرى را با خداوند نمىخوانند و انسانى را که خداوند، خونش را حرام شمرده جز به حق به قتل نمىرسانند و زنا نمىکنند و هر کس چنین کند مجازاتش را خواهد دید. چنین کسى عذابش در قیامت مضاعف مىگردد و با خوارى همیشه در آن خواهد ماند. مگر کسى که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد که خداوند، گناهان این گروه را به حسنات تبدیل مىکند و خداوند آمرزنده و مهربان است. و کسى که توبه کند و عمل صالح به جاى آورد به سوى خدا بازگشت مىکند و پاداش خود را از او دریافت مىنماید.
آنها کسانى هستند که به باطل شهادت نمىدهند و در مجالس باطل شرکت نمىکنند و هنگامى که با لغو و بیهودگى برخورد کنند بزرگوارانه از آن مىگذرند.آنها افرادى هستند که هرگاه آیات پروردگارشان به آنها گوشزد شود کر و کور روى آن نمىافتند و ایمانشان از روى بصیرت و آگاهى است.
آنها کسانى هستند که مىگویند: پروردگارا از همسران و فرزندان ما، مایه روشنى چشم ما قرار ده و ما را پیشواى پرهیزگاران بنما.
آنها هستند که درجات عالى بهشت در برابر شکیبائىشان به آنان پاداش داده مىشود و در آن با تحیّت و سلام روبرو مىشوند.
جاودانه در آن خواهند ماند چه قرارگاه خوب و چه محل اقامت جالبى. (63تا76)
«ارزش شما به دعا و ایمان شما است»
اى
رسول ما به مخالفین بگو: اگر دعا و ایمان شما نباشد پروردگار من براى شما ارزشى
قائل نیست. شما آیات خدا و پیامبران را تکذیب کردید و این عمل دامان شما را خواهد
گرفت و از شما جدا نخواهد شد. (77)
