بنام خداوند بخشنده مهربان
این قرآن تنزیلى است از سوى خداى بخشنده مهربان، کتابى است که آیات جامعش به زبان فصیح عربى براى دانشمندان مبیّن ساخته است.
قرآنى است که نیکان را بشارت داده و بدان را مىترساند اما اکثر مردم اعراض کرده و به اندرز و نصایحش گوش فرا نمىدهند.
مشرکان گفتند: دلهاى ما از قبول دعوتت سخت محجوب و گوش ما از شنیدن، سخت سنگین و میان ما و تو حجاب است پس تو به کار دین خود پرداز ما هم البته به کیش خویش عمل مىکنیم.
اى رسول ما به امت بگو که من هم مانند شما بشرى هستم جز آنکه به من وحى مىرسد که پروردگار شما خداى یکتا و بىهمتاست پس همه به صراط مستقیم که راه اوست وارد شوید و از او آمرزش طلبید پس واى بر احوال مشرکان آنان که به فقیران بینوا هرگز زکات نمىدهند و به عالم آخرت بکلى کافرند.
آنانکه به خدا ایمان آورده و نیکوکار شدند. البته پاداش بىپایان خواهند یافت.اى پیامبر به مشرکان بگو: شما به خدا که زمین را در دو دوران بیافرید کافر مىشوید و براى او مثل و مانند قرار مىدهید؟ او خداى یکتاى جهانیان است.او کسى است که بر روى زمین کوهها برافراشت و انواع برکات و منابع بسیار در آن قرار داد و قوت و ارزاق اهل زمین را در چهار روز مقرر فرمود و روزى طلبان را یکسان در کسب روزى خود گردانید و آنگاه به خلقت آسمانها توجه کامل فرمود که آسمانها دودى بود و او فرمود اى آسمان و زمین همه به سوى خدا به شوق و رغبت یا به جبر و کراهت بشتابید آنها عرضه داشتند ما با کمال شوق و میل به سوى تو مىشتابیم. (1تا11)
آنگاه نظم هفت آسمان را در دو روز استوار فرمود و به هر آسمانى به نظم امرش وحى فرمود و ما آسمانهاى دنیا را به چراغهاى درخشنده زینت و زیور دادیم. این تقدیر خداى مقتدر و دانا است.اگر کافران از خدا اعراض کردند به آنها بگو من شما را از صاعقهاى مانند صاعقه هلاک عاد و ثمود ترسانیدم و هلاک آن قوم را به کفر شرح دادم که براى آنها از هر جانب رسولان حق آمدند و گفتند که جز خداى یکتا را نپرستید.باز کافران گفتند: اگر خدا مىخواست فرشتگان را به رسالت مىفرستاد که ما به کتب و احکام شما رسولان بشرى کافر هستیم.
اما قوم عاد در زمین به ناحق تکبر و سرکشى کردند و با غرور گفتند: که از ما نیرومندتر در جهان کیست؟ آیا آنها ندانستند که خدایى که آنها را خلق کرده بسیار از آنان تواناتر است؟
اما آنها باز هم آیات قدرت ما را با این همه برهان انکار کردند.ما هم براى هلاک آن قوم باد تندى در ایام نحس شوم فرستادیم تا به آنها عذاب ذلت و خذلان را در دنیا بچشانیم در صورتى که خوارى عذاب آخرت بیش از دنیا است و در آنجا هیچکس آنها را یارى نخواهد کرد.
ما قوم ثمود را نیز بوسیله پیامبر هدایت کردیم. لیکن آنها خود کورى جهل و ضلالت را بر هدایت برگزیدند پس براى آنها هم صاعقه عذاب خوارى و هلاکت بخاطر کفرشان فرستادیم.اما آنانکه به خدا ایمان آورده و خدا ترس و پرهیزگار شدند همه را نجات دادیم و روزى که همه دشمنان خدا را به سوى آتش دوزخ کشانند آنها را براى جمع آورى باز دارند تا چون همه بر در دوزخ رسند در آن هنگام گوش و چشمها و پوست بدنها به جرم و گناه آنها گواهى دهند. (12تا20)
و آنها به اعضاء بدن گویند: چگونه بر اعمال ما شهادت دادید؟ آن اعضاء در جواب گویند: خدائیکه همه موجودات را به نطق آورد ما را نیز گویا گردانید و شما را نخستین بار بیافرید و باز به سوى او باز مىگردید.
به آنان گفته مىشود شما که اعمال زشت خود را پنهان مىداشتید براى این نبود که گوش و چشمهاى شما و پوست بدنهایتان امروز شهادت ندهند و لیکن گناه را پنهان مىکردید به گمانتان که اکثر اعمال زشتى که از خلق پنهان مىکنید از خدا هم پنهان است و بر آن آگاه نیست.
اما همین گمان باطل شما درباره خدا موجب معصیت و هلاکت شما گردید و امروز همه از زیانکاران شدید.اى پیامبر اینک اگر صبر و تحمل کنند چگونه مىتوانند، که جاى در آتش دارند.
و اگر فریاد و بىتابى کنند فریادرس و دادخواهى ندارند و ما رفیقان و یارانى از شیاطین بر آنها گماشتیم تا آنچه پیش روى آنها است در نظرشان زیبا جلوه دهند و آنچه از عقب دارند مانند نعمتهاى ابدى آخرت فراموش و غافلشان کنند و وعده عذاب الهى بر آنها حتم و لازم گردد. مانند امتانى از جن و انس که غرق مظاهر دنیوى بودند و درگذشتند سخت زبون و زیانکار شدند.
کافران به مردم گفتند به این قرآن گوش فرا ندهید و سخنان لغو و باطل در آن القاء کنید تا مگر بر او غالب شوید.ما هم البته کافران را عذابى سخت بچشانیم و بدتر از آنچه کردند کیفر کنیم چون جزاى دشمنان خدا همان آتش دوزخ است که منزل ابدى آنهاست چون آیات ما را انکار کردند.کافران چون عذاب را مشاهده کنند گویند: پروردگارا آن دو گروه از جن و انس که ما را گمراه کردند به ما نشان ده که آنها را زیر پا بیفکنیم تا پست و ذلیلترین مردم شوند. (21تا29)
آنانکه گفتند: محققا پروردگار ما خداى یکتا است و بر این ایمان پایدار ماندند فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند و مژده دهند که دگر هیچ ترس از وقایع آینده و حزن و اندوهى از گذشته خود ندارید و شما را به همان بهشتى که انبیاء وعده دادند بشارت باد.و ما فرشتگان در دنیا و آخرت یاران و دوستداران شمائیم و براى شما در بهشت ابد هر چه مایل باشید یا آرزو و تقاضا کنید همه مهیا است.این سفره احسان را خداى غفور مهربان براى شما گسترده است.
آیا در جهان از آن کس که خلق را به سوى خدا خواند و نیکوکار گردید و همى به عجز و لابه گفت که من تسلیم خدایم کدام کس بهتر و نیکو گفتارتر است؟
اى پیامبر هرگز نیکى و بدى در جهان یکسان نیست همیشه بدى خلق را به بهترین عمل پاداش ده تا همانکس که گویى با تو دشمنى دارد دوست و خویش تو گردد و لیکن به این مقام بلند کسى نمىرسد جز آنانکه داراى مقام صبر و ثبات و صاحب حظ بزرگ شدند.
پس هرگاه از وسوسه شیطان بر تو رنج و فسادى رسد به خدا پناه بر که او بدعاى خلق شنوا و به احوال همه دانا است.از جمله آیات قدرت الهى خلقت شب و روز و خورشید و ماه است و نباید هرگز پیش خورشید و ماه سجده و پرستش کنید (اینجا سجده واجب است) و اگر کافران از پرستش خدا تکبر ورزند فرشتگان در نزد خدا شب و روز بىهیچ خستگى و ملال به تسبیح و طاعت حضرت حق مشغولند. (30تا38)
و از جمله آیات قدرت الهى آنکه زمین را بنگرى که مطیع و آماده کشت بوده تا چون ما بر آن آب باران فرو آریم گیاه برآورد و اهتزاز و نشاط و خرمى یابد آرى آن کس که زمین را به باران زنده کند مردگان را هم زنده گرداند که او به هر چیز قادر است.آنان که در آیات ما سخت راه کفر و عناد پیمودند هرگز از نظر ما پنهان نیستند، آیا کسى که در روز قیامت به آتش دوزخ درافتد بهتر است یا آن کس که ایمن از عذاب است؟
آرى امروز به اختیار خود هر چه مىخواهید بکنید که خدا به تمام اعمال شما کاملا آگاه است.همانا آنان که به این قرآن که براى هدایت آنها آمد کافر شدند سخت در جهالتند چرا که این کتاب به حقیقت همان صاحب عزت و معجزه بزرگ است و هرگز این کتاب در گذشته باطل نبوده و نه در آینده باطل خواهد شد زیرا آن فرستاده خداى مقتدر حکیم ستوده صفات است.
اى رسول ما بر تو هم جز آنچه به رسولان پیشین گفته شد وحى نمىشود و آن اینکه خدا بسیار داراى آمرزش و بخشش و هم صاحب قهر و عقاب دردناک است.و اگر ما این قران را به زبان عجم مىفرستادیم کافران مىگفتند: چرا آیات این کتاب مفصل و روشن به زبان عرب نیامد. اى عجب آیا کتاب عجمى بر رسول و امت عربى نازل مىشود؟
اى پیامبر به آنان بگو این قرآن براى اهل ایمان، هدایت و شفاء است و اما آنانکه ایمان نمىآورند گوشهایشان از شنیدن کلام حق گران است و براى آنها موجب جهل و ضلالت است و آن مردم نادان از مکانى بسیار دور از سعادت و ایمان به این کتاب دعوت مىشوند.
و ما به موسى کتاب تورات عطا کردیم در آن راه مخالفت پیش گرفته و اگر کلمه رحمت از لطف خدا سبقت نیافته بود همانا میان آن امت حکم عذاب مىرسید و هر چند که آنها سخت در نزول آن عذاب در شک و ریبند هر کس کار نیکى کند بر نفع خود و هر که بد کند بر ضرر خویش کرده است و خدا بر بندگان هیچ ستمى روا نمىدارد(39تا46)
اى پیامبر تنها خداست که از ساعت قیامت آگاه است و هیچ میوهاى از غنچه خود بیرون نیاید و هیچ آبستنى بار بر ندارد و نزاید مگر به علم ازلى او و یاد آر روز محشر را که خدا به مشرکان خطاب کند آن معبودان باطلى که شریکان من مىپنداشتید کجا رفتند؟ مشرکان گویند: بارالها ما حضور تو عرضه داشتیم که امروز جز تو از براى نجات ما هیچ گواهى نیست.
آرى معبودان باطلى را که در دنیا عبادت مىکردند همه از نظرشان محو و نابود شود و آن زمان بدانند که از آتش قهر خدا هیچ نجاتى براى آنها نیست.
آدمى حریص همیشه از خدا تمناى خیر مىکند و هرگز خستگى و سیرى ندارد و لیکن اگر به وى شرّ و آسیبى رسد زود از رحمت الهى مأیوس مىشود و اگر ما به انسان، پس از رنج و ضررى که به او رسیده نعمت و رحمتى نصیب کنیم البته خواهد گفت: که این نعمت بخاطر لیاقت من است و گمان نمىکنم که قیامتى بر پا شود و به فرض اینکه به سوى خدا نیز باز گردیم باز هم براى من نزد خدا بهترین نعمت خواهد بود ما البته کافران را به کیفر اعمالشان آگاه مىسازیم و عذابى سخت مىچشانیم.
و ما هرگاه به انسان نعمتى عطا کردیم رو بگردانید و کفران نعمت کرد و هرگاه شرّ و بلایى به او روىآورد آنگاه دایم زبان به دعا گشود و اظهار عجز نمود.
اى رسول کافران را بگو چه مىپندارید اگر قرآن از جانب خدا باشد که هست و شما به آن کافر شده باشید که شدهاید آیا گمراهتر از آنکه مانند شما به کفر و شقاق دور از راه سعادت گردید در جهان چه کسى تواند بود؟
ما آیات قدرت و حکمت خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان کاملا هویدا و روشن مىگردانیم تا ظاهر و آشکار شود که قیامت بر حق است.
اى رسول ما آیا همین که خدا بر همه موجودات عالم گواه است کفایت از برهان نمىکند؟ اى اهل ایمان بدانید که کافران از لقاى خداى خود در روز قیامت در شک و انکارند و باز بدانید که خدا بر همه موجودات عالم احاطه کامل دارد. (47تا54)
