حکمت 201
امدادهاى الهى و حفظ انسان
(اعتقادى،
معنوى)
و درود خدا بر او، فرمود:
با هر انسانى دو فرشته است که او را حفظ مىکنند،
و چون تقدیر الهى فرا رسد، تنهایش مىگذارند، که همانا زمان عمر انسان، سپرى
نگهدارنده است.
حکمت 202
واقع نگرى در مسائل سیاسى
(سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
(طلحه و زبیر خدمت امام آمدند و گفتند با تو بیعت کردیم
که ما در حکومت شریک تو باشیم، فرمود) نه هرگز بلکه شما در نیرو بخشیدن، و یارى
خواستن شرکت دارید، و دو یاورید به هنگام ناتوانى و درماندگى در سختىها.
حکمت 203
یاد مرگ و پرهیزکارى
(اخلاقى)
و درود خدا بر او، فرمود:
اى مردم از خدایى بترسید که اگر سخنى گویید مىشنود، و
اگر پنهان دارید مىداند، و براى مرگى آماده باشید، که اگر از آن فرار کنید شما را
مىیابد، و اگر بر جاى خود بمانید شما را مىگیرد، و اگر فراموشش کنید شما را از
یاد نبرد.
حکمت 204
بىتوجّهى به سپاسگذارى مردم
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
ناسپاسى مردم تو را از کار نیکو باز ندارد،
زیرا هستند کسانى، بى آن که از تو سودى برند تو را مىستایند، چه بسا ستایش اندک
آنان براى تو، سودمندتر از ناسپاسى ناسپاسان باشد. (و خداوند نیکوکاران را دوست
دارد)
حکمت 205
گنجایش نامحدود ظرف علم
(علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
هر ظرفى با ریختن چیزى در آن پر مىشود جز ظرف دانش که
هر چه در آن جاى دهى، وسعتش بیشتر مىشود.
حکمت 206
ره آورد حلم و بردبارى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
نخستین پاداش بردبار از بردبارىاش آن که مردم
در برابر نادان، پشتیبان او خواهند بود.
حکمت 207
ارزش همانند شدن با خوبان
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
اگر بردبار نیستى، خود را به بردبارى بنماى،
زیرا اندک است کسى که خود را همانند مردمى کند و از جمله آنان به حساب نیاید.
حکمت 208
مراحل خودسازى
(اخلاقى،
تربیتى)
و درود خدا بر او، فرمود:
کسى که از خود حساب کشد، سود مىبرد، و آن که از
خود غفلت کند زیان مىبیند، و کسى که از خدا بترسد ایمن باشد، و کسى که عبرت آموزد
آگاهى یابد، و آن که آگاهى یابد مىفهمد، و آن که بفهمد دانش آموخته است
حکمت 209
خبر از ظهور حضرت مهدى علیه السّلام
(اعتقادى،
سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
دنیا پس از سرکشى، به ما روى مىکند، چونان شتر
مادّه بد خو که به بچه خود مهربان گردد. (سپس این آیه را خواند) «و اراده کردیم که
بر مستضعفین زمین، منّت گذارده آنان را امامان و وارثان حکومتها گردانیم»
حکمت 210
الگوهاى پرهیزکارى
(اخلاقى،
تربیتى)
و درود خدا بر او، فرمود:
از خدا بترسید، ترسیدن انسان وارستهاى که دامن
به کمر زده و خود را آماده کرده، و در بهره بردن از فرصتها کوشیده،
و هراسان در اطاعت خدا تلاش کرده، و در دنیاى زودگذر، و پایان زندگى و عاقبت کار، بدرستى اندیشیده است
حکمت 211
ارزشهاى اخلاقى
(اخلاقى،
اجتماعى، اقتصادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
بخشندگى، نگاهدارنده آبروست، و
شکیبایى دهان بن بىخردان، و عفو زکات پیروزى، و دورى کردن، کیفر خیانتکار، و مشورت
چشم هدایت است. و آن کس که با رأى خود احساس بىنیازى کند به کام خطرها افتد،
شکیبایى با مصیبتهاى شب و روز پیکار کند، و بىتابى، زمان را در نابودى انسان
یارى دهد، و برترین بىنیازى ترک آرزوهاست، و چه بسا عقل که اسیر فرمانروایى هوس
است، حفظ و به کار گیرى تجربه رمز پیروزى است، و دوستى نوعى خویشاوندى به دست آمده
است، و به آن کس که به ستوه آمده و توان تحمّل ندارد اعتماد نکن.
حکمت 212
خودپسندى آفت عقل
(اخلاقى)
و درود خدا بر او، فرمود:
خودپسندى یکى از حسودان عقل است.
حکمت 213
تحمّل مشکلات و خشنودى
(اخلاقى،
تربیتى)
و درود خدا بر او، فرمود:
چشم از سختى خوار و خاشاک و رنجها فرو بند تا
همواره خشنود باشى.
حکمت 214
نرمخویى و کامیابى
(اخلاقى،
علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
کسى که درخت شخصیّت او نرم و بىعیب باشد، شاخ و
برگش فراوان است.
حکمت 215
اختلاف آفت اندیشه
(اخلاقى،
سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
اختلاف نابود کننده اندیشه است.
حکمت 216
قدرت و تجاوزکارى
(اخلاقى،
سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
کسى که به نوایى رسید تجاوزکار شد.
حکمت 217
دگرگونى روزگار و شناخت انسانها
(اخلاقى،
علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
در دگرگونى روزگار، گوهر شخصیّت مردان شناخته
مىشود«».
حکمت 218
حسادت آفت دوستى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
حسادت بر دوست، از آفات دوستى است.
حکمت 219
آرزوها آفت اندیشه
(اخلاقى)
و درود خدا بر او، فرمود:
قربانگاه اندیشهها، زیر برق آرزوهاست.
حکمت 220
عدالت در قضاوت
(اخلاقى،
قضایى)
و درود خدا بر او، فرمود:
داورى با گمان بر افراد مورد اطمینان، دور از
عدالت است.
حکمت 221
آینده دردناک ستمکاران
(اخلاقى،
سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
بدترین توشه براى قیامت، ستم بر بندگان است.
حکمت 222
بىتوجّهى به بدى بدکاران
(اخلاقى، اجتماعى)
و
درود خدا بر او، فرمود:
خود را به بىخبرى نمایاندن از بهترین کارهاى بزرگواران است.
حکمت 223
حیاء و عیب پوشى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
آن کس که لباس حیاء بپوشد، کسى عیب او را
نبیند.
حکمت 224
برخى از ارزشهاى اخلاقى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
با سکوت بسیار، وقار انسان بیشتر شود، و با
انصاف بودن، دوستان را فراوان کند، و با بخشش، قدر و منزلت انسان بالا رود، و با
فروتنى، نعمت کامل شود، و با پرداخت هزینهها، بزرگى و سرورى ثابت گردد، و روش
عادلانه، مخالفان را درهم شکند، و با شکیبایى در برابر بىخرد، یاران انسان زیاد
گردند.
حکمت 225
حسادت و بیمارى
(اخلاقى،
بهداشتى)
و درود خدا بر او، فرمود:
شگفتا که حسودان از سلامتى خود غافل ماندهاند
حکمت 226
طمعورزى و خوارى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
طمعکارى همواره زبون و خوار است.
حکمت 227
ارکان ایمان
(اعتقادى،
معنوى)
و درود خدا بر او، فرمود:
(از ایمان پرسیدند). ایمان، بر شناخت با قلب،
اقرار با زبان، و عمل با اعضاء و جوارح استوار است.
حکمت 228
ارزشها و ضدّ ارزشها
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
کسى که از دنیا اندوهناک مىباشد، از قضاء الهى
خشمناک است، و آن کس که از مصیبت وارد شده شکوه کند از خدا شکایت کرده، و کسى که
نزد توانگرى رفته و به خاطر سرمایهاش برابر او فروتنى کند، دو سوّم دین خود را از
دست داده است و آن کس که قرآن بخواند و وارد آتش جهنّم شود حتما از کسانى است که
آیات الهى را بازیچه قرار داده است، و آن کس که قلب او با دنیا پرستى پیوند خورد،
همواره جانش گرفتار سه مشکل است، اندوهى رها نشدنى، حرصى جدا نشدنى، و آرزویى
نایافتنى.
حکمت 229
ارزش قناعت و خوش خلقى
(اخلاقى،
اقتصادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
آدمى را قناعت براى دولتمندى، و خوش خلقى براى
فراوانى نعمتها کافى است. (از امام سؤال شد تفسیر آیه، فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً
طَیِّبَةً چیست فرمود) آن زندگى با قناعت است«».
حکمت 230
راه به دست آوردن روزى
(اقتصادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
با آن کس که روزى به او روى آورده شراکت کنید، که او
توانگرى را
سزاوارتر، و روى آمدن روزگار خوش را شایسته تر است.
حکمت 231
تعریف عدل و إحسان
(اخلاقى،
اقتصادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
در تفسیر آیه 90 سوره نحل «خدا به عدل و احسان فرمان مىدهد» فرمود) عدل، همان انصاف، و احسان، همان بخشش است.
حکمت 232
ره آورد إنفاق
(اخلاقى،
اقتصادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
آن کس که با دست کوتاه ببخشد، از دستى بلند
پاداش گیرد.
مىگویم: (معنى سخن این است که آنچه انسان از اموال خود در راه خیر و نیکى انفاق مىکند، هر چند کم باشد، خداوند پاداش او را بسیار مىدهد، و منظور از «دو دست» در اینجا دو نعمت است، که امام علیه السّلام بین نعمت پروردگار، و نعمت از ناحیه انسان، را با کوتاهى و بلندى فرق گذاشته است که نعمت و بخشش از ناحیه بنده را کوتاه، و از ناحیه خداوند را بلند قرار داده است، بدان جهت که نعمت خدا همیشگى و چند برابر نعمت مخلوق است، چرا که نعمت خداوند اصل و اساس تمام نعمتها است، بنا بر این تمام نعمتها به نعمتهاى خدا باز مىگردد، و از آن سرچشمه مىگیرد).
حکمت 233
پرهیز از آغازگرى در مبارزه
(اخلاق
اجتماعى، سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
(به فرزندش امام مجتبى علیه السّلام
فرمود) کسى را به پیکار دعوت نکن، اما اگر تو را به نبرد خواندند بپذیر، زیرا
آغازگر پیکار تجاوزکار، و تجاوزکار شکست خورده است.
حکمت 234
تفاوت اخلاقى مردان و زنان
(اخلاقى،
علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
برخى از نیکوترین خلق و خوى زنان، زشتترین اخلاق
مردان است، مانند، تکبّر، ترس، بخل، هر گاه زنى متکبّر باشد، بیگانه را به حریم
خود راه نمىدهد، و اگر بخیل باشد اموال خود و شوهرش را حفظ مىکند، و چون ترسان
باشد از هر چیزى که به آبروى او زیان رساند فاصله مىگیرد.«»
حکمت 235
نشانه خردمندى
(اخلاقى)
و درود خدا بر او، فرمود:
(به امام گفتند، عاقل را به ما بشناسان، پاسخ داد:)
خردمند آن است که هر چیزى را در جاى خود مىنهد. (گفتند پس جاهل را تعریف کن
فرمود) با معرّفى خردمند، جاهل را نیز شناساندم.
(یعنى جاهل کسى که هر چیزى را در جاى خود نمىگذارد، بنا بر این با ترک معرّفى مجدّد، جاهل را شناساند)
حکمت 236
زشتى دنیاى حرام
(اخلاقى،
اعتقادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
به خدا سوگند این دنیاى شما که به انواع حرام
آلوده است، در دیده من از استخوان خوکى که در دست بیمارى جذامى باشد، پستتر است
حکمت 237
اقسام عبادت
(عبادى،
معنوى)
و درود خدا بر او، فرمود:
گروهى خدا را به امید بخشش پرستش کردند، که این
پرستش بازرگانان است، و گروهى او را از روى ترس عبادت کردند که این عبادت بردگان
است، و گروهى خدا را از روى سپاسگزارى پرستیدند و این پرستش آزادگان است.
حکمت 238
مشکلات تشکیل خانواده
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
زن و زندگى، همهاش زحمت و دردسر است و زحمت
بارتر اینکه چارهاى جز بودن با او نیست«».
حکمت 239
زشتى سستى و سخن چینى
(اخلاقى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
هر کس تن به سستى دهد، حقوق را پایمال کند، و
هر کس سخن چین را پیروى کند دوستى را به نابودى کشاند.
حکمت 240
غصب و ویرانى
(اقتصادى،
سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
سنگ غصبى در بناى خانه، مایه ویران شدن آن است.
(این سخن از رسول خدا نقل شده است، و اینکه سخن پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و على علیه السّلام شبیه یکدیگرند جاى شگفتى نیست براى اینکه هر دو از یک جا سر چشمه گرفته و در دو ظرف ریخته شده است).
حکمت 241
آینده دردناک ستمکاران
(سیاسى)
و درود خدا بر او، فرمود:
روزى که ستمدیده از ستمکار انتقام کشد، سختتر از روزى
است که ستمکار بر او ستم روا مىداشت.
حکمت 242
ارزش ترس از خداوند
(اخلاقى،
اعتقادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
از خدا بترس هر چند اندک، و میان خود و خدا
پردهاى قرار ده هر چند نازک
حکمت 243
روش صحیح پاسخگویى
(علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
هرگاه پاسخها همانند و زیاد شد، پاسخ درست پنهان گردد.
حکمت 244
مسؤولیّت نعمتهاى الهى
(اعتقادى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
خدا را در هر نعمتى حقّى است، هر کس آن را
بپردازد، فزونى یابد، و آن کس که نپردازد و کوتاهى کند، در خطر نابودى قرار گیرد.
حکمت 245
کاستى قدرت و کنترل شهوت
(اخلاقى،
علمى)
و درود خدا بر او، فرمود:
هنگامى که توانایى فزونى یابد، شهوت کاستى گیرد.
حکمت 246
هشدار از پشت کردن نعمتها
(معنوى)
و درود خدا بر او، فرمود:
از فرار نعمتها بپرهیزید، زیرا هر گریختهاى باز
نمىگردد.
حکمت 247
رهآورد سخاوت
اقتصادى،
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
بخشش بیش از خویشاوندى محبّت آورد.
حکمت 248
تقویت خوشبینىها
(اخلاق
اجتماعى)
و درود خدا بر او، فرمود:
چون کسى به تو گمان نیک برد، خوشبینى او را
تصدیق کن.
حکمت 249
بهترین عملها
(اخلاقى،
تربیتى)
و درود خدا بر او، فرمود:
بهترین کارها آن است که با ناخشنودى در انجام آن
بکوشى.
حکمت 250
خداشناسى در حوادث روزگار
(اعتقادى)
و درود خدا بر او، فرمود:
خدا را از سست شدن ارادههاى قوى، گشوده شدن گرههاى
دشوار، و درهم شکسته شدن تصمیمها، شناختم
