به نام خداوند بخشنده مهربان
اینها آیات با حکمت است ، آیا برای مردم شگفت آور است که ما بسوی مردی از خودشان وحی کردیم که مردمان را بیم ده و کسانی را که ایمان آورده اند بشارت ده که نزد پروردگار خود منزلتی صادقانه دارند ، امّا کافران گفتند این ساحر آشکاری است .
پروردگار شما خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش دوره آفرید سپس عرش را آفرید و آن را در سیطره قدرتش قرار داد و به تدبیر کار جهان پرداخت ، هیچ شفاعت کننده ای جز به اذن او شفیع نتواند شد ، این خداوند و پروردگار شماست ، پس او را پرستش کنید آیا متذکر نمی شوید ؟
بازگشت همه شما بسوی او است ، این وعده خدا حق است ، او آفرینش را آغاز کرد و سپس آن را باز می گرداند ، تا کسانی را که ایمان آورده و عمل صالحی انجام داده اند به عدالت جزا دهد .
و برای کسانی که کافر شدند ، به خاطر این کفرشان ، نصیب شان نوشیدنی از مایع سوزانی است و عذاب دردناکی نیز در انتظارشان خواهد بود .
خدای شما کسی است که خورشید را درخشنده و ماه را نورانی قرار داد و برای آنها منزل گاهی مقدّر کرد تا عدد سالها و حساب کارها را بدانید ، خداوند این را جز به حق نیافریده ، او آیات خود را برای گروهی که اهل دانش هستند شرح می دهد . مسلماً در آمد و رفت شب و روز و آنچه خداوند در آسمانها و زمین آفریده آیات و نشانه هایی است برای آنها که پرهیزکارند .(1تا6)
(( بهشتیان و دوزخیان ))
آنها که امید لقاء و قرب در پیشگاه ما را در روز رستاخیز ندارند و به زندگی دنیا خشنود هستند ، و بر آن تکیه کردند و آنها که از آیات ما غافل هستند ، همه ، بخاطر کارهایی که انجام داده اند جایگاه شان آتش است .
امّا خداوند کسانی را که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند را در پرتو ایمان شان هدایت می کند و به بهشت وارد می نماید که از زیر قصرهای آنها نهرها جریان دارد . گفتار و دعای آنان در بهشت این است که خداوندا تو منزهی و تحیّت آنها سلام ، و آخرین سخنان شان حمد مخصوص پروردگار عالمیان است .(7تا10)
(( اسراف کاران ))
اگر همان گونه که مردم در بدست آوردن خوبی ها عجله دارند ، خداوند نیز در کیفر اعمال شان شتاب نموده و مجازات شان کند عمرشان به پایان می رسد و همگی نابود خواهد شد .
ما آنها را که به لقاء و قرب در پیشگاه ما ایمان ندارند را رها می کنیم تا در طغیان شان سرگردان شوند .
هنگامی که به انسان ، زیان و ناراحتی برسد ما را در همه حال چه به پهلو و یا نشسته و یا ایستاده می خواند . امّا هنگامی که ناراحتی او را بر طرف ساختیم چنان غافل می شود که گویی هرگز ما را برای حل مشکلی که به او رسیده نخوانده ، اینگونه برای اسراف کاران اعمال شان زینت داده شده است .(11تا12)
(( ظالمان قبل از شما ))
ما امتهای پیش از شما را به هنگامی که ظلم کردند هلاک کردیم در حالی که پیامبران شان با دلایل روشن به سراغ آنها آمدند ولی آنها ایمان نیآوردند ، اینگونه مجرمان را جزا می دهیم . سپس شما را جانشینان آنها در روی زمین قرار دادیم تا بنگریم شما چگونه عمل می کنید .
هنگامی که آیات روشن ما خوانده می شود کسانی که امید لقای ما و رستاخیز را ندارند به پیامبر می گویند : قرآن غیر از این بیاور ، و یا آن را تبدیل کرده و آیات نکوهش درباره بتها را بردار .
ای پیامبر ! به آنها بگو : من حق ندارم که آن را از پیش خود تغییر دهم ، فقط از چیزی که بر من وحی می شود پیروی می کنم ، من اگر معصیت پروردگارم را کنم از مجازات روز بزرگ قیامت می ترسم .
بگو : اگر خدا می خواست من این آیات را بر شما نمی خواندم و از آن آگاهتان نمی کردم چه اینکه مدتها پیش از این در میان شما زندگی نمودم آیا نمی فهمید ؟
چه کسی ستمکارتر از آن کسی است که بر خدا دروغ می بندد و آیات او را تکذیب می کند ، مسلماً مجرمان رستگار نخواهند شد .(13تا17)
(( معبودهای دروغین ))
مشرکین و بت پرستان ، غیر از خدا چیزهایی را پرستش می کنند که نه به آنها زیان می رساند و نه سودی به آنها می دهد و می گویند : اینها شفیعان ما نزد خدا هستند بگو : آیا خداوند را به چیزی خبر می دهید که در آسمانها و زمین سراغ ندارد ؟ منزه است او و برتر است از شریکهایی که قرار می دهند .
در آغاز همه مردم ، امت واحدی بودند ، سپس اختلاف کردند و اگر فرمانی از طرف پروردگار تو درباره عدم مجازات سریع آنان نبود ، در آنچه اختلاف داشتند میان آنها داوری می کرد .
مشرکان با بهانه جویی می گویند : چرا محمد معجزه ای از طرف پروردگارش بر او نازل نمی شود . ای پیامبر بگو : غیب و معجزات برای خدا و به فرمان اوست و هرگاه که صلاح بداند نازل می کند شما در انتظار باشید من هم با شما در انتظارم .(18تا20)
(( ناسپاسی بعد از نجات ))
هنگامی که پس از زیانی که به مردم رسیده رحمتی به آنها می چشانیم ، آنها در آیات ، مکر می کنند و نعمتها و زیانها را به رای خود توجیه می نمایند . ای پیامبر به آنان بگو : خداوند از شما سریع تر چاره جویی می کند و رسولان ما آنچه مکر می کنید و نقشه می کشید ، می نویسند .
او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می دهد تا اینکه در کشتی قرار می گیرید و بادهای موافق ، آنها را به سوی مقصد حرکت می دهند و خوشحال می شوند . ناگهان طوفان شدیدی می وزد و امواج از هر سو به سراغ آنها می آید و گمان می برند هلاک خواهند شد . در این موقع خدا را از روی اخلاص عقیده می خوانند که اگر ما را نجات دهی حتماً از سپاس گزاران خواهیم بود .
امّا هنگامی که آنها را رهایی بخشید دوباره در زمین ستم می کنند . ای مردم ستمهای شما به زیان خود شماست بهره ای از زندگی دنیا می برید سپس بازگشت شما به سوی ماست و خدا شما را به آنچه عمل می کردید خبر می دهد .(21تا23)
(( زندگی در دنیا ))
زندگی دنیا همانند آبی است که از آسمان نازل کرده ایم که بر اثر آن ، گیاهان گوناگون که مردم و چهارپایان از آن می خورند می روید تا زمانی که زمین بوسیله اینها زینت یافته و زیبا و شگفت انگیز می گردد و اهل زمین مطمئن می شوند که می توانند از آن بهره مند گردند .
ناگهان فرمان ما شب هنگام یا در روز برای نابودی آن فرا می رسد سرما یا صاعقه ای را بر آن مسلط می سازیم و آنچنان آن را درو می کنیم که گویی هرگز نبوده است . اینچنین آیات خود را برای گروهی که تفکر می کنند شرح می دهیم . خداوند ، دعوت به سرای صلح و سلامت می کند و هر کس را بخواهد به راه راست هدایت می نماید .(24تا25)
(( روسفیدان و روسیاهان ))
کسانی که نیکی کردند ، پاداش نیک و زیاده بر آن دارند و تاریک و ذلت چهره های شان را نمی پوشاند ، آنان اهل بهشت هستند و جاودانه در آن خواهند ماند . امّا کسانی که مرتکب گناهان شدند جزای بدی به مقدار آن دارند و ذلت و خواری چهره های آنان را می پوشاند و هیچ چیز نمی تواند آنها را از مجازات خدا نگهدارد چهره های شان آن چنان تاریک است که گویی پاره هایی از شب تاریک صورت آنها را پوشانده است ، آنها یاران آتش هستند و جاودانه در آن خواهند ماند .
بخاطر بیاورید آن روز را که همه آنها را جمع می کنیم سپس به مشرکان می گوییم شما و معبودهای تان در جای خودتان باشید تا به حساب تان رسیدگی شود ، سپس آنها را از هم جدا می کنیم و از هر کدام جداگانه سوال می نماییم و معبودهای شان به آنها می گویند : شما هرگز ما را عبادت نمی کردید . همین بس که خدا میان ما و شما گواه است که ما از عبادت شما غافل و بی خبر بودیم .
در آن هنگام و در آن مکان ، هر کس عملی را که قبلاً انجام داده است را می آزماید و از نتیجه آن آگاه می شود و همگی به سوی الله مولا و سرپرست حقیقی خود باز می گردند ، و آنها را که به دروغ شریک خدا قرار داده بودند گم و نابود می شوند .(26تا30)
(( سرچشمه همه امور بدست خداست ))
ای پیامبر ! به بت پرستان و مشرکان بگو : چه کسی شما را از آسمان و زمین روزی می دهد و یا چه کسی مالک و خالق گوش و چشم شما است و چه کسی زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج می سازد و چه کسی امور جهان را تدبیر می کند ؟ بزودی در پاسخ می گویند : خدا . بگو : پس چرا تقوا پیشه نمی کنید و از خدا نمی ترسید ؟
این چنین است خداوند پروردگار حق شما ، با این حال بعد از حق جز گمراهی وجود دارد ؟
پس چرا از پرستش او روی می گردانید ؟ اینچنین فرمان پروردگارت بر فاسقان مسلم شده که آنها پس از این همه طغیان و گناه ایمان نخواهند آورد .
ای پیامبر ! به آنان بگو : آیا هیچیک از معبودهای شما قادر به ایجاد آفرینش و بازگرداندن آن می باشد ؟ بدانید که جز خدا کسی نمی تواند آفرینش ایجاد و سپس آن را به قبل از آفرینش بازگرداند پس چرا از حق روی گردان می شوید ؟
بگو : آیا هیچکدام از معبودهای شما بسوی حق هدایت می کند ؟ مسلماً نه ، بلکه تنها خداست که به حق هدایت می کند حال بگویید آیا آن کس که دیگران را به سوی حق هدایت می کند برای پیروی شایسته تر است یا آن کس که خود هدایت نمی شود مگر هدایتش کنند ؟ شما را چه می شود و چگونه داوری می کنید ؟
ای پیامبر ! با این همه دلیل ، بدان که بیشتر آنها جز از گمان و پندارهای بی اساس پیروی نمی کنند در حالی که گمان ، هرگز انسان را از حق بی نیاز نمی سازد و به حق نمی رساند خداوند به آنچه انجام می دهند آگاه است .(31تا36)
(( قرآن کتابی آسمانی ))
شایسته و سزاوار نبوده و نیست که این قرآن ، بدون وحی الهی به او نسبت داده شود بلکه کتابی است آسمانی که تصدیقی است برای آنچه پیش از آن است و همچنین تفصیلی از برای آنها و شکی در آن نیست که از طرف پروردگار جهانیان است .
ای پیامبر ! مشرکان درباره تو به مردم می گویند : او قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده بگو : اگر راست می گویید یک سوره همانند آن بیاورید و هر کس غیر از خدا را می توانید به یاری بطلبید .
آنها قرآن را آگاهانه و با دلیل و برهان و شناخت انکار نمی کنند بلکه چیزی را منکر می شوند و تکذیب می کنند که از آن آگاهی و اطلاع ندارند و هنوز واقعیت برای آنها روشن نگردیده است . اینچنین پیشینیان آنها نیز آیات خدا را تکذیب کردند پس بنگر عاقبت کار ظالمان چگونه بود ؟
بعضی از آنها به آن ایمان می آورند و بعضی ایمان نمی آورند و پروردگارت به مفسدان آگاه تر است .
ای پیامبر ! اگر ترا تکذیب کردند بگو : عمل من برای من و عمل شما برای شما ، شما بیزارید از آنچه من انجام دهم ، و من بیزارم از آنچه شما انجام می دهید . و گروهی از آنان به سوی تو گوش فرا میدهند امّا گویی هیچ نمی شنوند . آیا می توانی سخن خود را به گوش کران برسانی هر چند نفهمند ؟
و گروهی از آنان ، به سوی تو نگاه می کنند ، گویی هیچ نمی بینند ، آیا تو می توانی نابینایان را هدایت کنی هر چند نبینند ؟ خداوند هیچ به مردم ستم نمی کند ولی این مردم هستند که به خویشتن ستم می نمایند .(37تا44)
ای رسول ما ، بخاطر بیاور روزی را که خدای تو آنها را جمع و محشور می سازد و آنها آنچنان احساس می کنند که گویی جز ساعتی از روز در دنیا توقف و زندگی نکرده اند ، به مقداری که یکدیگر را ببینند و بشناسند ، آنها که لقاء و حضور در پیشگاه پروردگار و رستاخیز را انکار کردند زیان کردند و هدایت نیافتند .
اگر ما پاره ای از مجازات هایی را که به آنان وعده داده ایم در حال حیاتت به تو نشان دهیم و یا پیش از آنکه آنها گرفتار عذاب شوند تو را از دنیا ببریم ، در هر حال بازگشت شان به سوی ماست ، سپس خداوند بر آنچه آنها انجام می دادند گواه خواهد بود .
برای هر امتی رسولی است ، هنگامیکه رسول شان به سوی آنها بیاید خداوند به عدالت در میان آنها داوری می کند و ستمی به آنها نمی شود .
آنها می گویند : اگر راست می گویید این وعده مجازات کی عملی می شود ؟ به آنان بگو : من مالک سود و زیانی برای خودم نیستم ، مگر آنچه خدا بخواهد ، برای هر قوم و ملتی پایانی است ، هنگامی که اجل آنان فرا رسد نا ساعتی پیشی می گیرند نا تاخیر می کنند .
بگو : اگر مجازات او شب هنگام یا در روز به سراغ شما آید ، می توانید آن را از خود دفع نمایید ، پس مجرمان برای چه چیز عجله می کنند ؟
آیا آنگاه که عذاب نازل شد ایمان می آورید ؟ ایمان در این هنگام چه سودی برایتان خواهد داشت با اینکه قبلاً برای آن عجله می کردید ؟ آنگاه به آنان که ستم روا داشتند گفته می شود عذاب ابدی را بچشید ، آیا جز به آنچه انجام می دادید کیفر داده می شوید ؟ (45تا52)
(( مجازات الهی حتمی است ))
ای پیامبر ، از تو می پرسند ، آیا آن وعده مجازات الهی حق است ؟ بگو : آری قسم به خدا حق است و شما نیز نمی توانید از آن جلوگیری کنید . آن کسانی که ستم کرده اند اگر تمامی آنچه روی زمین است را در اختیار داشته باشند برای نجات خویش می دهند و به هنگام نزول عذاب پشیمان می شوند ، امّا پشیمانی خود را کتمان می کنند ، امّا در میان آنها به عدالت داوری می شود و ستمی بر آنها نخواهد رفت .
آگاه باشید آنچه در آسمانها و زمین است از آن خداست ، و وعده خدا حق است ولی اکثر آنها نمی دانند ، اوست که زنده می کند و می میراند و به سوی او باز می گردید .(53تا56)
(( قرآن رحمتی از سوی خدا ))
ای مردم ، اندرزی از سوی پروردگارتان آمده که درمان آنچه در سینه هاست و هدایت و رحمتی است برای مومنان . ای پیامبر ! به آنان بگو : باید به فضل و رحمت خدا خوشحال شوند که از آنچه گرد آوری کرده اند بهتر است .(57تا58)
(( خداوند در همه جا ناظر است ))
ای پیامبر به مردم بگو : آیا هیچ اندیشیده اید که خدا برای شما روزی فرو فرستاده آنگاه شما پاره ای از آن را حلال و قسمتی از آن را حرام می کنید ؟ آیا خداوند به شما چنین اجازه ای را داده است یا به خدا افترا می بندید ؟ آنها که بر خدا ، افترا می بندند درباره مجازات روز رستاخیز چه فکر می کنند ؟ خداوند نسبت به همه مردم ، فضل و بخشش دارد ، امّا اکثر آنها سپاسگذاری نمی کنند .
ای رسول ما در هیچ حال و اندیشه ای نیستی و هیچ قسمتی از قرآن را تلاوت نمی کنی ، و شماها هیچ عملی را انجام نمی دهید مگر اینکه هنگام عمل آن ما بر شما ناظر هستیم . و هیچ چیز در زمین و آسمان از پروردگارت مخفی نمی ماند ، نه به اندازه سنگینی ذره ای و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر از آن ، مگر اینکه همه آنها در کتاب آشکار و لوح محفوظ علم خداوند ثبت است .(59تا61)
(( دوستان خدا ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، بدانید و آگاه باشید که اولیاء و دوستان خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند ، همانها که ایمان آوردند و از مخالفت و فرمان خدا پرهیز می کردند ، اینان هم در دنیا و هم در آخرت خوشحال و مسرورند و بدانند که وعده های الهی تخلف ناپذیر است و این رستگاری بزرگی است . ای پیامبر ، سخن آنها تو را غمگین نسازد ، تمام عزت و قدرت از آن خدا است و او شنوا و دانا است .(62تا65)
(( آیات دیگری از عظمت خداوند ))
ای مردم ، آگاه باشید ، تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند از آن خدا می باشند ، و آنها که غیر خدا را شریک او می خوانند از منطق و دلیلی پیروی نمی کنند ، آنها فقط از پنداری بی اساس پیروی می نمایند و آنها فقط دروغ می گویند .
او کسی است که شب را برای شما آفرید که در آن آرامش یابید و روز را روشنی بخش قرار داد ، در این نشانه هایی است برای کسانی که گوش شنوا دارند .
گفتند : خداوند ، فرزندی برای خود انتخاب کرده ، او از این کار بی نیاز و از هر شرکی منزه است . آنچه در آسمانها و زمین است متعلق به اوست و شما هیچگونه دلیلی برا این ادعای خود ندارید . آیا چیزی را که درباره آن علمی ندارید به خدا نسبت می دهید ؟
ای پیامبر ! به آنان بگو : آنها که به خدا دروغ می بندند هرگز رستگار نمی شوند . آنها بهره ای از این دنیا نصیب شان می شود و سپس به سوی ما بازگشت می کنند و پس از آن مجازات شدیدی در برابر این کفرشان به آنها می چشانیم .(66تا70)
(( گوشه دیگری از مبارزات نوح ))
ای رسول ما ! بخوان برای آنان سرگذشت نوح را ، آن هنگام که به قوم خود گفت : ای قوم من ، اگر موقعیت و یادآوری من ، نسبت به آیات الهی بر شما سنگین و غیر قابل تحمل است هر کاری که از شما ساخته است انجام دهید ، من بر خدا توکل کرده ام ، فکر خود و قدرت معبودهای تان را جمع کنید و در این راه از هیچ چیز فرو گذار نکنید و اگر می توانید به حیات من پایان دهید و لحظه ای مرا مهلت ندهید .
و اگر از قبول دعوتم رو بگردانید ، من از شما مزدی نمی خواهم ، مزد من تنها بر خداست و من مامورم که از تسلیم شدگان در برابر فرمان خدا باشم . امّا آنها او را تکذیب کردند و ما او و کسانی را که در کشتی بودند نجات دادیم و آنها را جانشین و وارثان کافران قرار دادیم و کسانی را که آیات ما را تکذیب کردند ، غرق نمودیم پس ببین عاقبت کار آنها که انذار شدند و به آن اهمیت ندادند چگونه بود ؟
ما بعد از نوح ، رسولانی به سوی قوم شان فرستادیم ، آنها با دلایل روشن به سراغ آنها رفتند ، امّا آنها به چیزی که پیش از آن تکذیب کرده بودند ایمان نیآوردند ، این چنین بر دلهای تجاوزکاران مهر می نهیم تا چیزی را درک نکنند .
بعد از آنها ، موسی و هارون را با آیات خود به سوی فرعون و اطرافیانش فرستادیم ، امّا آنها تکبّر کردند ، آنان گروهی مجرم بودند و هنگامی که حق از نزد ما به سراغ آنها آمد گفتند : این سحر آشکاری است .
امّا موسی به آنان گفت : آیا حق را که به سوی شما آمده سحر می شمرید ؟ آیا این سحر است ؟ در حالیکه ساحران رستگار و پیروز نمی شوند . گفتند : آیا آمده ای که ما را از آنچه پدارنمان را بر آن یافتیم منصرف سازی و بزرگی و ریاست در روی زمین از آن شما باشد ؟ ما به شما ایمان نمی آوریم .(71تا78)
فرعون گفت : هر جادوگر و ساحر آگاهی را نزد من بیاورید . هنگامی که ساحران آمدند موسی به آنها گفت : آنچه از وسایل سحر ، می توانید بافکنید ، بافکنید .
هنگامی که ابزار سحر خود را افکندند ، موسی گفت : آنچه شما آوردید سحر است ، و خداوند به زودی آن را باطل می کند چرا که خداوند عمل مفسدان را اصلاح نمی کند . و حق را به وعده خویش تحقق می بخشد هر چند مجرمان ، اکراه داشته باشند .
در آغاز هیچکس به موسی ایمان نیاورد مگر گروهی از فرزندان قوم او آن هم با ترس از فرعون و اطرافیانش که مبادا آنها را با فشار و نیرنگ از آیین شان منحرف سازد ، فرعون برتری جویی و طغیان در زمین داشت و او از اسراف کاران بود .
موسی گفت : ای قوم من اگر شما به خدا ایمان آورده اید بر او توکل کنید اگر تسلیم فرمان او هستید . گفتند : تنها بر خدا توکل داریم پروردگارا ما را تحت تاثیر گروه ستمگر قرار مده و ما را به رحمتت از دست کافران رهایی بخش .
ما به موسی و برادرش وحی کردیم که برای قوم خود خانه هایی در سرزمین مصر انتخاب کنید و خانه های تان را مقابل یکدیگر و متمرکز قرار دهید و نماز را بر پا دارید و به مومنان بشارت ده که سرانجام پیروز می شوند .
موسی گفت : پروردگارا تو فرعون و اطرافیانش را زینت و اموالی سرشار در زندگی دنیا داده ای و نتیجه اش این شده که بندگانت را از تو گمراه می سازد ، پروردگارا ، اموال شان را نابود کن و دلهای شان را سخت و سنگین ساز چون تا عذاب دردناک را نبینند ایمان نمی آورند . فرمود : دعای شما پذیرفته شد ، استقامت بخرج دهید و از راه و رسم کسانی که نمی دانند تبعیت نکنید . ما ، فرزندان اسراییل را از دریا عبور دادیم ، و فرعون و لشکرش ظالمانه و تجاوزکارانه به دنبال آنها رفتند ، تا هنگامی که در شرف غرق شدن قرار گرفتند آنگاه گفت : ایمان آوردم که هیچ معبودی جز کسی که فرزندان اسراییل به او ایمان آورده اند وجود ندارد و من از مسلمین هستم .
امّا از سوی خداوند به او خطاب شد که حالا و در این حالت ایمان می آوری ؟ در حالی که قبلاً عصیان می کردی و از مفسدان بودی . ما امروز بدنت را از آب نجات می دهیم تا عبرتی برای آیندگان باشی ، امّا با این حال بسیاری از مردم از آیات ما غافلند .
ما فرزندان اسراییل را در جایگاه صدق و راستی منزل دادیم و از روزی های پاکیزه به آنها عطا کردیم ، امّا آنها نزاع و اختلاف نکردند مگر بعد از آنکه علم و آگاهی یافتند ، ای رسول ما پرودگار تو در روز قیامت میان آنها در آنچه اختلاف کردند داوری خواهد کرد . (79تا93)
(( در آنچه نازل شده تردید مکن ))
ای رسول ما اگر در آنچه به منظور اثبات حقانیت رسالت تو و هدایت مردم به سوی حق تردید داری و فکر می کنی که ایمان نیاوردن گروهی بخاطر این آیات است ، از آنها که پیش از تو کتاب آسمانی را خوانده اند بپرس تا گواهی دهند که این آیات الهی است و بدان که بطور قطع از طرف پروردگارت به تو رسیده بنابراین هرگز از تردید کنندگان مباش و نیز از آن عده که آیات خدا را تکذیب کردند نیز مباش که از زیانکاران خواهی بود .
آگاه باش که آنها بخاطر لجاجت و تکبّر و عنادشان ، فرمان خدا بر آنان تحقق یافته ایمان نمی آورند . هر چند تمام آیات الهی به صورت های گوناگون به آنان برسد ، تا زمانی که عذاب الیم را ببینند چرا که قلب های شان را تاریکی گناه فرا گرفته است .(94تا97)
(( قوم یونس ))
هیچیک از مردم شهرها و آبادی ها تا قبل از نزول عذاب بطور گروهی و دسته جمعی به پیامبران شان ایمان نیآوردند جز قوم یونس ، که چون به موقع ایمان آوردند عذاب رسوا کننده را در زندگی دنیا از آن بر طرف ساختیم و تا مدت معینی آنها را بهره ساختیم .(98)
(( ایمان اجباری سودی ندارد ))
ای پیامبر ! اگر پروردگار می خواست تمام آنهایی که در روی زمین هستند همگی از روی اجبار ایمان می آورند ، امّا چنین ایمانی سودی ندارد . آیا تو می خواهی مردم را به ایمان آوردن مجبور سازی ؟
امّا این را نیز بدان که حتی کسانی که تمایل به ایمان آوردن دارند در صورتی که لطف و اراده خدا شامل آنان نگردد نمی توانند ایمان آورده و در راه هدایت قرار گیرند تا بدانند که تسلیم آنها در برابر حق منت نیست که بخواهند بر خدا بنهند بلکه این خداست که بر آنها منت می نهد و هدایت شان می کند .
و خداوند بر آنانکه از روی عناد و لجاجت و خود سری ایمان نمی آورند پلیدی و گمراهی را قرار می دهد چون در این کار تعقل نمی کنند و صرفاً بهانه جو و عصیانگر هستند .(99تا100)
(( آیات و هشدارها ))
ای پیامبر ! بگو : به آنچه در آسمانها و زمین است بنگرید که همه نشانه هایی از وجود پروردگار شماست پس به او ایمان بیاورید و از او بترسید . ای رسول ما بدان که این آیات و هشدارها به حال کسانی که تمایلی به ایمان آوردن ندارند و در غفلت و تکبّر فرو رفته اند مفید نخواهد بود .
آیا بتها همانند روزهای گذشته اقوام مختلف را انتظار می کشند که دچار همان بلاها و مجازاتها شوند بگو : پس شما منتظر باشید من نیز با شما انتظار می کشم . ای کسانی که ایمان نمی آورید و چنین لحظاتی را انتظار دارید بدانید ، همانگونه که به هنگام نزول بلا و عذاب ، فرستادگان خود و کسانی را که به آنان ایمان می آورند نجات می دادیم هم اکنون نیز بر ما حق واجب است تا مومنان و پیامبر را نجات بخشیم .(101تا103)
(( در رسالت من شک نکنید ))
ای پیامبر ، بگو : ای مردم اگر در عقیده من شک دارید بدانید که من کسانی را که جز خدا می پرستید نمی پرستم ، تنها خداوندی را پرستش می کنم که شما می میراند و من مامورم که از مومنان باشم ، همان خدایی که به من دستور داده است روی خود را به آئینی متوجه ساز که خالی از هر گونه شرک است و از مشرکان نباش و جز خدا چیزی را که نه سودی به تو می رساند و نه زیانی ، مخوان که اگر چنین کنی از ستمکاران خواهی بود .
اگر خدا زیانی به تو برساند هیچکس جز او آن را بر طرف نخواهد ساخت و اگر اراده خیری برای تو کند هیچکس مانع فضل او نخواهد شد ، آن را به هر کس از بندگانش بخواهد می رساند او غفور و رحیم است .
بگو : ای مردم : حق از طرف پروردگارتان به سراغ شما آمده هر کس هدایت یابد برای خود هدایت شده و هر کس گمراه گردد به زیان خود گمراه شده و من مامور به اجبار شما نیستم و از آنچه بر تو وحی می شود پیروی کن و شکیبا باش و استقامت نما تا خداوند فرمان پیروزی را صادر کند که او بهترین حاکمان است .(104تا109)
