به نام خداوند بخشنده مهربان
کسانى که کافر شدند و مردم را از راه خدا بازداشتند خداوند اعمالشان را نابود مىکند و کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند و به آنچه بر محمد (صلّى الله علیه وآله وسلّم) نازل شده که همه حق است و از سوى پروردگار مىباشد نیز ایمان آوردند، خداوند گناهانشان را مىبخشد و کارشان را اصلاح مىکند.
این به خاطر آن است که کافران از باطل پیروى کردند و مؤمنان از حقى که از سوى پروردگارشان بود تبعیت نمودند، اینگونه خداوند براى مردم زندگیشان را توصیف مىکند. (1تا3)
هنگامى که در میدان جنگ با کافران روبرو مىشوید گردنهایشان را بزنید و همچنان ادامه دهید تا به اندازه کافى دشمن را در هم بکوبید، در این هنگام، اسیران را محکم ببندید سپس یا بر آنها منت گذارید و آزادشان کنید یا در برابر آزادى از آنها فدیه بگیرد و این وضع همچنان ادامه یابد تا جنگ بار سنگین خود را بر زمین نهد و تمام شود و این بدان جهت گفتیم که اگر خدا مىخواست خودش آنها را مجازات مىکرد، اما مىخواهد بعضى از شما را با بعضى دیگر بیازماید و کسانى که در راه خدا کشته شدند خداوند هرگز اعمالشان را نابود نمىکند.
خداوند به زودى آنها را هدایت کرده و کار آنها را اصلاح مىکند و آنها را در بهشت جاویدانش که اوصاف آن را براى آنان بازگو کرده وارد مىکند. (4تا6)
«خدا را یارى کنید تا یاریتان کند»
اى کسانى که ایمان آوردهاید اگر خدا را یارى کنید و به فرمانهاى او گردن نهید او نیز شما را یارى مىکند و گامهایتان را استوار مىدارد کسانى که کافر شدند مرگ بر آنها و اعمالشان نابود باد.این به خاطر آن است که از آنچه خداوند نازل کرده کراهت داشتند لذا خدا اعمالشان را حبط و نابود کرد.
آیا در زمین سیر نکردید تا ببینید عاقبت کسانى که قبل از آنها بودند چه شد؟ خداوند آنها را هلاک کرد و براى کافران امثال این مجازاتها خواهد بود.
این به خاطر آن است که خداوند مولا و سرپرست کسانى است که ایمان آوردند اما کافران مولایى ندارند. (7تا11)
«سرانجام مؤمنان و کافران»
خداوند کسانى را که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند وارد باغهائى از بهشت مىکند که نهرها از زیر درختانش جارى است در حالى که کافران از متاع زودگذر دنیا بهره مىگیرند و همچون چهارپایان مىخورند و سرانجام آتش دوزخ جایگاه آنهاست.
چه بسیار شهرهایى که از شهرى که تو را اى پیامبر بیرون کردند پر قدرتتر بودند ما همه آنها را نابود کردیم و یاورى نداشتند.آیا کسى که دلیل روشنى از سوى پروردگارش دارد همانند کسى است که زشتى اعمالش در نظرش تزئین شده و از هواى نفس پیروى مىکند. (12تا14)
توصیف بهشتى که به پرهیزکاران وعده داده شده چنین است که در آن نهرهایى از آب صاف و خالص است که بد بو نشده و نهرهائى از شیر که طعم آن دگرگون نگشته و نهرهایى از شراب طهور که مایه لذت نوشندگان است و نهرهایى از عسل مصفى و براى آنها در آن از تمام انواع میوهها وجود دارد و از همه بالاتر آمرزشى است از سوى پروردگارشان، آیا چنین کسانى همانند کسانى هستند که همیشه در آتش دوزخند و از آب جوشان نوشانده مىشوند که امعاء آنها را از هم متلاشى مىکند. (15)
اى رسول ما، گروهى از آنان به سخنانت گوش فرا مىدهند اما هنگامى که از نزد تو خارج مىشوند به مؤمنانى که خداوند به آنها علم و دانش بخشیده از روى استهزا مىگویند: این مرد الان چه گفت؟ آنها کسانى هستند که خداوند بر قلبهایشان مهر زده و از هواى نفسشان پیروى مىکنند لذا نمىفهمند.
کسانى که هدایت یافتهاند، خداوند بر هدایتشان مىافزاید و روح تقوى به آنها مىبخشد.
آیا آنها جز این انتظارى دارند که قیامت ناگهان بر پا شود آنگاه ایمان آورند در حالى که هم اکنون نشانههاى آن آمده است، اما هنگامى که بیاید تذکر و ایمان آنها سودى نخواهد داشت.
پس بدان که معبودى جز اللّه نیست و براى گناه خود و مردان و زنان با ایمان استغفار کن، خداوند محل حرکت و قرارگاه شما را مىداند و به همه احوال شما بینا و آگاه است. (16تا19)
«از نام جهاد مىترسند»
کسانى که ایمان آوردهاند مىگویند: چرا سورهاى نازل نمىشود که در آن فرمان جهاد باشد، اما هنگامى که سوره محکمى نازل مىگردد که در آن نامى از جنگ برده شده منافقان بیمار دل را مىبینى که همچون کسى که در آستانه مرگ قرار گرفته به تو نگاه مىکنند، و باید هم چنین نظر کنند.
اما اگر اطاعت کنند و سخن سنجیده و شایسته بگویند و هنگامى که فرمان جهاد قطعیت پیدا مىکند به خدا راست بگویند براى آنها بهتر است.اى پیامبر به آنان بگو اگر روى گردان شوید آیا جز این انتظارى مىرود که در زمین فساد کنید و قطع رحم نمائید؟
آنان کسانى هستند که خداوند از رحمت خویش دورشان ساخته، گوشهایشان را کر و چشمهایشان را کور نموده است.آیا آنها در قرآن تدبّر نمىکنند؟ یا بر دلهایشان قفل نهاده شده است. (20تا24)
کسانى که بعد از روشن شدن حق، پشت کردند شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنها را با آرزوهاى طولانى فریفته است.این به خاطر آن است که آنها به کسانى که نزول وحى الهى را کراهت داشتند گفتند: ما در بعضى از امور از شما پیروى مىکنیم در حالى که خداوند اسرار آنها را مىداند.
حال آنها چگونه خواهد بود هنگامى که فرشتگان مرگ بر صورت و پشت آنها مىزنند و قبض روحشان مىکنند.این به خاطر آن است که آنها از آنچه خداوند را به خشم مىآورد پیروى کردند و آنچه را موجب خشنودى اوست کراهت داشتند لذا اعمالشان را حبط و نابود کرد.(25تا28)
«منافقان از سخنانشان شناخته مىشوند»
آیا کسانى که در دلهایشان بیمارى است گمان کردند خدا کینههایشان را ظاهر نمىکند؟ اى پیامبر، اگر ما بخواهیم آنها را به تو نشان مىدهیم تا آنها را با قیافههایشان بشناسى، هر چند مىتوانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى و خداوند از اعمال شما آگاه است.ما قطعا همه شما را آزمایش مىکنیم تا معلوم شود مجاهدان واقعى و صابران از میان شما کیانند و از اعمالتان خبر دهد که در باطن چه دارید. (29تا31)
«کسى که در حال کفر بمیرد بخشوده نخواهد شد»
کسانى که کافر شدند و مردم را از راه خدا باز داشتند و بعد از روشن شدن حق به مخالفت با رسول خدا برخاستند هرگز زیانى به خدا نمىرسانند و به زودى اعمالشان را نابود مىکند.اى کسانیکه ایمان آوردهاید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید رسول خدا را و اعمال خود را باطل مسازید.کسانى که کافر از دنیا رفتند خدا هرگز آنها را نخواهد بخشید. (32تا34)
«دشمن را به صلح ذلت بار دعوت نکنید»
اى کسانى که ایمان آوردهاید هرگز در برابر دشمن، سست نشوید و آنها را به صلح ذلت بار و بىجا دعوت نکنید در حالى که شما برترید و خداوند با شماست و او چیزى از ثواب اعمالتان را کم نمىکند. (35)
«زندگى دنیا بازى و سرگرمى است»
زندگى دنیا تنها بازى و سرگرمى است و اگر ایمان بیاورید و تقوى پیشه کنید خداوند پاداشهاى شما را به نحو کامل مىدهد و در برابر آن چیزى از اموال شما نمىطلبد چرا که هرگاه اموال شما را مطالبه کند و حتى اصرار نماید، بخل مىورزید، و کینه و خشم شما را آشکار مىسازد.آرى شما همان جمعیتى هستید که دعوت براى انفاق در راه خدا مىشوید و بعضى از شما بخل مىورزید و هر کس بخل کند نسبت به خود بخل کرده است و خداوند بىنیاز است و شما همه نیازمندید و هرگاه سرپیچى کنید خداوند گروه دیگرى را بجاى شما مىآورد که مانند شما نخواهند بود. (36تا38)
