شرافت و فضیلت علم و علماء
و آیات و اخبارى که در شرافت علم و فضیلت آن و وجوب تحصیل آن رسیده بیش از آن است که بتوان در یک مقام جمع نمود ولیکن ما بعضى از آنها را ذکر مى کنیم.
پروردگار عالم - جل شانه - مى فرماید:
«إِنَّمَا یخْشَی اللّه مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ» (14)
«از بندگان خدا علما از خدا مى ترسند و بس» .فاطر، (سوره 35)، آیه 28
و ایضا مى فرماید:
«هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ » زمر (سوره 39)، آیه 9.
«آیا کسانى که عالم هستند و کسانى که عالم نیستند - در مرتبه - با یکدیگر مساوى هستند؟ ! - نه چنین است - » .
وباز مى فرماید:
«وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ ». عنکبوت (سوره 29)، آیه 43
ما در قرآن مثالها از براى مردمان بیان مى فرمائیم و نمى فهمند آنها را مگر اهل علم » .
و باز مى فرماید:
«وَمَن یُؤْتَ الحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً» بقره (سوره 2)، آیه 269.
«هر که عطا کرده باشد به او علم و دانشمندى، به تحقیق که خیر بسیار به او اعطا کرده شده است » .
و از حضرت رسول - صلى الله علیه و آله و سلم - مروى است که فرموده اند که:
«علماء ورثه انبیاء هستند» .
و در حدیث دیگر است که فرمودند: «خداوندا! رحمت کن خلفاى مرا. بعضى عرض کردند: یا رسول الله کیستند خلفاى تو؟ فرمودند: کسانى که بعد از من بیایند و احادیث و آداب مرا روایت کنند و به مردم برسانند» .
و نیز از آن حضرت مروى است که فرمودند: «یا اباذر ساعتى نشستن در مجلسى که در آن گفتگوى علمى باشد بهتر است در نزد خدا، و محبوب تر است از بیدارى هزار شب، که در هر شبى هزار رکعت نماز خوانده شود و محبوب تر است از هزار جهاد در راه خدا و از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن و عبادت یک سال که روزهاى آنرا روزه بگیرند و شبهاى آن را احیاء بدارند.
و هر که از خانه خود بیرون رود به قصد اخذ مساله اى از مسائل علمیه به هر قدمى که بر مى دارد خداوند عالم مى نویسد از براى او ثواب پیغمبرى از پیغمبران و ثواب هزار شهید از شهداى جنگ بدر و به هر حرفى که از عالم بشنود یا بنویسد شهرى در بهشت به او عطا مى فرماید و طالب علم را خدا دوست مى دارد و ملائکه و پیغمبران او را دوست دارند و دوست ندارد علم را مگر اهل سعادت.
پس فرمودند: «خوشا به حال طالبان علم و نظر کردن به روى عالم بهتر است از آزاد کردن هزار بنده و هر که دوست دارد علم را بهشت از براى او واجب است و داخل صبح و شام مى شود با خوشنودى خدا و از دنیا نمى رود مگر اینکه از شراب کوثر بنوشد و از میوه بهشت بخورد و در قبر کرم بدن او را نمى خورد و در بهشت رفیق خضر - علیه السلام - خواهد بود» .
و از حضرت امیر المؤمنین - علیه السلام - مروى است که فرمودند: «اگر مؤمنى بمیرد و از او بماند ورقى که در آن مساله علمیه نوشته شده باشد آن ورق حجابى خواهد بود میان او و آتش و به هر حرفى که در آن ورق نوشته باشد خداوند عالم شهرى به او عطا خواهد کرد که هفت برابر تمام دنیا باشد» .
و حضرت سید الساجدین - علیه السلام - فرمودند که: «اگر مردم بدانند آنچه را که در طلب علم هست، هر آینه به طلب علم خواهند رفت اگر چه باید خونهاى ایشان ریخته شود و به دریاها فروروند» .
و از حضرت امام محمد باقر - علیه السلام - مروى است که فرمودند: «عالمى که به علم خود عمل کند بهتر است از هفتاد هزار عابد» .
و از امام جعفر صادق - علیه السلام - مروى است که فرمودند: «اگر مردم فضیلت شناخت خدا را بدانند چشم نخواهند انداخت به متاع دنیا و نعمتهاى آن و دنیا در پیش ایشان کمتر خواهد بود از آنچه بر آن راه مى روند که خاک باشد و متنعم و متلذذ خواهند شد به معرفت خدا مانند تلذذ کسى که همیشه در روضه هاى بهشت با اولیاء الله بوده باشد.
به درستى که معرفت خدا انیس است از هر وحشتى و رفیق است در هر تنهائى و نور هر ظلمتى است و قوت هر ضعیفى است و شفاى هر دردى است » .
و از حضرت امام رضا - علیه السلام - روایت شده است که: آن حضرت از پدران خود روایت فرمودند که: «حضرت رسول - صلى الله علیه و آله و سلم - فرمودند که: بر هر مسلمى واجب است طلب علم، پس بطلبید علم را از جائى که مظنه آن را دارید و کسب کنید آنرا از اهلش، به درستى که تعلیم گرفتن علم از براى خدا حسنه است.
و طلب آن عبادت است.
و ذکر کردن آن با یکدیگر تسبیح پروردگار است.
و عمل کردن به آن جهاد در راه خداست.
و یاد دادن آن به کسى که نمى داند تصدق کردن است.
و رسانیدن به اهلش تقرب به خداست ، زیرا که به وسیله آن دانسته مى شود مسائل حلال و حرام.
و به وسیله آن روشن و ظاهر مى شود راه بهشت.
و آن انیس است در وحشت.
و مصاحب و رفیق است در تنهائى و غربت.
و همزبانى است در خلوت.
و راهنما است در هر حالت.
و سلاح است در مقابل دشمنان.
و زینت است در نزد دوستان.
و به سبب علم خدا مرتبه قومى را بلند مى کند و ایشان را راهنماى مردم به سوى خیر مى گرداند تا مردم متابعت آثار ایشان را کنند و اقتدا به افعال و اعمال ایشان نمایند.
ملائکه رغبت مى نمایند به دوستى و محبت ایشان و مى گسترانند بر ایشان بالهاى خود را.
و هر خشک و ترى از براى ایشان طلب آمرزش مى کند، حتى ماهیان دریا و حیوانات صحرا.
بدرستى که به وسیله علم دلها از جهل زنده مى شود.
و دیده هاى بصیرت روشن مى گردد.
و بدنهاى ضعیف، قوى مى گردد.
و علم، بنده را مى رساند به سر منزل اخیار، و مجالس ابرار و به درجات بلند و مراتب ارجمند در دنیا و آخرت.
و ثواب ذکر علم، معادل ثواب روزه داشتن است.
و درس دادن آن مقابل عبادت شبهاست. اطاعت پروردگار و عبادت او به وسیله علم مى شود.
و به سبب آن صله ارحام به جا آورده مى شود و شناخته مى شود حلال و حرام.علم پیشرو و امام است و عمل تابع آن.
خدا الهام مى کند علم را به اهل سعادت و محروم مى سازد از آن ارباب شقاوت را پس خوشا به حال کسى که خدا او را از حظ علم محروم نگرداند»
و بدان که در این موضع دو فایده است که باید بیان شود:
