اقسام تکبر و درجات متکبرین
بدان که تکبر به سه قسم است:
اول آنکه:تکبر بر خدا کند،همچنان که نمرود و فرعون کردند.و این بدترین انواع تکبر،بلکه اعظم افراد کفر است.و سبب این،محض جهل و طغیان است.و به این قسم خداى-تعالى-اشاره فرموده که: «إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبٰادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دٰاخِرِینَ
«به درستى که:کسانى که تکبر و گردن‌کشى از بندگى من مى‌نمایند زود باشد که داخل جهنم شوند، در حالتى که ذلیل و خوار باشند».
دوم آنکه:بر پیغمبران خدا تکبر کند و خود را از آن بالاتر داند که انقیاد و اطاعت ایشان را کند، مانند:ابو جهل و امثال اینها و ایشان کسانى بودند که مى‌گفتند:
«أَ هٰؤُلاٰءِ مَنَّ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِنْ بَیْنِنٰا» 2
«آیا اینها را خدا منّت گذارد و پیغمبر کرد در میان ما؟».
و مى‌گفتند: «أَ نُؤْمِنُ لِبَشَرَیْنِ مِثْلِنٰا
«آیا ما ایمان بیاوریم از براى دو آدمى مانند ما؟».
و مى‌گفتند: «إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا»
«نیستید شما مگر بشرى مانند ما».
و این قسم نیز نزدیک تکبر به خدا است.
سوم آنکه:اینکه تکبر بر بندگان خدا نماید،که خود را از ایشان برتر بیند و ایشان را در جنب خود پست و حقیر شمارد.
و این قسم اگر چه در شناعت، از قسم اول کمتر باشد، اما این نیز از مهلکات عظیمه است. بلکه بسا باشد که منجر به مخالفت خدا شود، زیرا که صاحب آن،گاه است حق را از کسى مى‌شنود که خود را از او بالاتر مى‌داند و به این جهت«استنکاف از قبول و پیروى آن مى‌کند. بلکه چون عظمت و تکبر و برترى و«تجبّر» مختص ذات پاک خداوند-علىّ اعلى-است پس هر بنده‌اى که تکبر نماید در صفتى از صفات خدا،با او منازعه نموده است.
