به نام خداوند بخشنده و مهربان
ای کسانیکه ایمان آورده اید ، به پیمانها و قراردادها وفا کنید . احکام خدا را که برای انجام آنان پیمان با خدا بسته اید اجرا نمایید و بدانید که چهار پایان و جنین آنها برای شما حلال شده است مگر آنچه بر شما خوانده می شود و صید را به هنگام احرام حلال نشمرید . خداوند هر چه بخواهد و صلاح ببیند حکم می کند .
شعائر الهی و مراسم حج و ماه حرام و قربانی های بی نشان و نشان دار و آنها که به قصد خانه خدا برای بدست آوردن فضل پروردگار و خشنودی او می آیند را محترم شمارید ، اما هنگامی که از احرام بیرون آمدید صید کردن برای شما مانعی ندارد .
خصومت و دشمنی با جمعیتی که در سال حدیبیه شما را از آمدن به مسجد الحرام مانع شدند نباید شما را وادار به تعدی و تجاوز کند و همواره در راه نیکی و پرهیزگاری به یکدیگر کمک کنید و هرگز در راه گناه و تعدی همکاری ننمایید و از گناه بپرهیزید که مجازاتش شدید است .
گوشت مردار و خون و گوشت خوک و حیواناتی که به غیر نام خدا ذبح شوند و حیوانات خفه شده و به زجر کشته شده و آنها که بر اثر پرت شدن از بلندی بمیرند و آنها که به ضرب شاخ حیوان دیگری مرده باشند و باقیمانده صید حیوان درنده ، مگر آن که به موقع به آن برسید و آن را سر ببرید و همچنین حیواناتی که روی بتها یا در برابر آنها ذبح شوند ، همگی بر شما حرام است . و همچنین قسمت کردن گوشت حیوان بوسیله چوبه های تیر مخصوص بخت آزمایی ، تمام این اعمال ، فسق و گناه است . امروز کافران ، از زوال آیین شما مایوس شدند ، بنابراین از آنها نترسید و از مخالفت با من بترسید ، امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آیین جاودان شما پذیرفتم .
اما آنها که در حال گرسنگی ، دستشان به غذای دیگری نرسد و متمایل به گناه نباشند مانعی ندارد که از گوشت های ممنوع بخورند . خداوند آمرزنده و مهربان است .
ای پیامبر ، از تو سوال می کنند چه چیزهایی برای آنها حلال شده است ؟ بگو : آنچه پاکیزه است و نیز صید حیوانات شکاری که بوسیله آنچه که خداوند به شما تعلیم داده آنها را تربیت کرده اید . پس آنچه این حیوانات برای شما صید می کنند و نگاه می دارند بخورید و نام خدا را به هنگام فرستادن حیوان برای شکار بر آن ببرید و از خدا بپرهیزید که خداوند سریع الحساب است .
ای
ایمان آورندگان امروز چیزهای پاکیزه و همچنین غذای اهل کتاب بجز حیواناتی که بدست
آنها ذبح می شود برای شما و غذای شما برای آنها حلال می باشد و همچنین زنان
پاکدامن مسلمان و زنان پاکدامن از اهل کتاب حلال هستند . در صورتیکه مهر آنها را
بپردازید و پاکدامن باشید نه زنا کار و نه دوست پنهانی و نامشروع گیرید و کسی که
آنچه را که باید به آن ایمان بیاورد انکار کند اعمال او باطل و بی اثر می گردد و
در سرای دیگر از زیانکاران خواهد بود . (1تا5)
(( طهارت برای ادای نماز ))
ای کسانیکه ایمان آورده اید ، هنگامی که برای نماز به پا خواستید صورت و دستها را تا آرنج بشویید و سر و پاها را تا مفصل یا برآمدگی پشت پا مسح کنید و اگر جنب باشید خود را بشویید و غسل کنید و اگر بیمار یا مسافر باشید یا قضای حاجت کرده و یا با زنان آمیزش جنسی انجام داده اید و آب برای غسل و یا وضو نیابید ، با خاک پاکی تیمّم کنید و از آن بر صورت و دستها بکشید ، خداوند نمی خواهد برای شما مشکلی ایجاد کند بلکه می خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید شاید شکر او را بجا آورید .
(( پیمان خدا با بندگان ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، نعمت خدا را بیاد بیاورید و پیمانی را که خداوند در آن زمان که گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم از شما گرفت نیز بیاد بیاورید و از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید که خدا از درون سینه ها آگاه است .
(( دعوت به عدالت ))
ای کسانیکه ایمان آورده اید همواره برای خدا قیام کنید و از روی عدالت گواهی دهید . دشمنی با جمعیتی شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند . عدالت کنید که به پرهیزگاری نزدیک تر است و از خدا بپرهیزید که از آنچه انجام می دهید آگاه است .
خداوند به آنها که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند وعده آمرزش و پاداش عظیمی داده است . و کسانی که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند اهل دوزخ اند . (6تا10)
(( شکر نعمت ))
ای کسانی که ایمان آورده اید نعمتی را که خدا به شما بخشیده بیاد بیاورید ، آن زمان که گروهی از دشمنان قصد داشتند بسوی شما دست دراز کرده و شما را نابود نمایند ، اما خدا دست آنها را از شما باز داشت . از خدا بپرهیزید و مومنان می بایست در عین بکار گرفتن تمام امکانات ، از بزرگی حوادث و مشکلات نهراسند و تنها بر خدا توکل کنند .
(( پیمان از فرزندان اسراییل ))
خداوند از فرزندان اسراییل پیمان گرفت و از آنها دوازده رهبر و سرپرست بر انگیخت و به آنها گفت : من با شما هستم ، اگر نماز بر پا دارید و زکات بپردازید و به رسولان من ایمان آورید و آنها را یاری کرده و به خدا قرض الحسنه به معنی کمک به نیازمندانی که یاورشان تنها خداست بدهید و بدانید که خداوند ضامن آنهاست و هرگز زیان نمی کنید و من گناهان شما را می بخشم و شما را در باغهای بهشت که نهرها در زیر آنها جاری است وارد می کنیم ، اما هر کس بعد از این کافر شود از راه راست منحرف گردیده است .
اما اینان عهد خویش را از یاد بردند و به خاطر این پیمان شکنی ، آنها را از رحمت خویش دور ساختیم و دلهای آنها را سخت و سنگین نمودیم تا آنجا که سخنان خدا را از مورد و موضع خود تحریف نمودند و بخشی از آنچه را به آنها گوش زد شده بود فراموش کردند . و هر زمان به خیانتی تازه از آنها آگاه می شوی مگر عده کمی از آنها .
ای پیامبر ، از آنها درگذر و صرف نظر کن که خداوند نیکوکاران را دست دارد . ما از کسانی که ادعای نصرانیت و یاری مسیح داشتند نیز پیمان گرفتیم ولی آنها قسمت قابل ملاحظه ای از آنچه به آنان تذکر داده شده بود بدست فراموشی سپردند ، لذا در میان آنها بوسیله وقوع جنگ های فرقه ای و عداوت های مذهبی که نتیجه اعمال نادرست شان بود تا دامنه قیامت ، عداوت و دشمنی افکندیم و خداوند در آینده آنها را از آنچه انجام داده اند آگاه خواهد ساخت .
ای اهل کتاب ، پیامبر ما به سوی شما آمد و بسیاری از حقایق کتاب آسمانی را که شما کتمان کردید روشن می سازد و از بسیاری از آنها که در حال حاضر نیازی به آنها نیست صرف نظر می نماید ، از طرف خدا نور و کتاب آشکاری بسوی شما آمد .
خداوند به برکت آن ، کسانی را که از خشنودی او پیروی کنند به راههای سلامت هدایت می کند و از تاریکی ها به فرمان خود بسوی روشنایی می برد و آنها را به راه راست هدایت می نماید . (11تا16)
(( اعتقاد به خدا بودن مسیح کفر است ))
ای پیامبر ، بطور مسلّم آنها که گفتند : خدا مسیح پسر مریم است کافر شدند ، بگو اگر خدا بخواهد مسیح پسر مریم و مادرش و همه کسانی را که در روی زمین هستند هلاک کند چه کسی می تواند جلو این کار را بگیرد ؟
آری برای خداست حکومت آسمانها و زمین و آنچه در میان آن دو قرار دارد ، هر چه بخواهد می آفریند حتی بدون پدر و مادر و او بر هر چیزی قادر است .
یهود و نصاری می گویند : ما فرزندان خدا و دوستان خاص او هستیم ، بگو : پس چرا شما را در برابر گناهان تان مجازات می کند ؟ بلکه شما انسانی هستید از مخلوقات او ، هر کس را بخواهد و شایسته ببیند می بخشد و هر کس را بخواهد و شایسته بداند مجازات می کند ، و حکومت آسمانها و زمین و آنچه در میان آنهاست از آن اوست و بازگشت همه موجودات به سوی اوست .
ای اهل کتاب رسول ما در زمانی که میان ظهور پیامبران فاصله افتاده بود به سوی شما آمد تا حقایق را برای شما بیان کند تا مبادا در روز قیامت بگویید : نه بشارت دهنده ای بسوی ما آمد و نه بیم دهنده ای ، اینک این پیامبر هم بشارت دهنده است و هم بیم دهنده و خداوند بر همه چیز توانست . (17تا19)
(( یهود و سرزمین مقدّس ))
ای قوم یهود ، بیاد آورید هنگامی را که موسی به قوم خود گفت : ای قوم ، نعمت خدا را بر خود متذکر شوید ، هنگامی که در میان شما پیامبرانی قرار داد و شما را از چنگال فرعون نجات بخشید و صاحب اختیار خود قرار داد و به شما چیزهایی بخشید که به هیچیک از جهانیان نداده بود .
ای قوم ، به سرزمین مقدّسی که خداوند برای شما مقرر داشته وارد شوید و به پشت سر خود باز نگردید و عقب نشینی نکنید که زیانکار خواهید شد . گفتند : ای موسی در آن سرزمین جمعیّتی ستمگرند و ما هرگز وارد آن نمی شویم تا آنها خارج شوند و اگر چنین کاری کردند ما وارد آنجا خواهیم شد .
دو نفر از مردانی که از خدا می ترسیدند و به لطف خدا دارای ایمانی قوی بودند از پیشنهاد موسی پشتیبانی کردن و گفتند : شما وارد دروازه شهر آنها شوید آنگاه پیروز خواهید شد و بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید . یهود گفتند : ای موسی تا آنها در آنجا هستند ما هرگز وارد نخواهیم شد ، تو و پروردگارت بروید و با آنان جنگ کنید ما همین جا نشسته ایم . موسی گفت : پروردگارا ، من تنها اختیار خودم و برادرم را دارم میان من و این جمعیّت گنهکار جدایی بیفکن .
خداوند به موسی فرمود : این سرزمین تا چهل سال بر آنها ممنوع است و به آن نخواهند رسید . پیوسته در زمین سرگردان خواهند بود و درباره سرنوشت این جمعیّت گنهکار غمگین مباش .(20تا26)
(( داستان هابیل و قابیل ))
ای پیامبر ، داستان دو فرزند آدم را بر حقّ بر آنها بخوان ، هنگامی که هر کدام عملی برای تقرّب به پروردگار انجام دادند ، امّا از یکی پذیرفته شد و از دیگری قبول نگردید . قابیل برادری که عملش مورد قبول خداوند قرار نگرفته بود به برادرش هابیل گفت : بخدا سوگند تو را خواهم کشت . هابیل گفت : من در قبول نشدن عمل تو در نزد پروردگار گناهی ندارم زیرا خداوند ، تنها عمل پرهیزکاران را می پذیرد .
اگر تو برای کشتن من دست دراز کنی من دست به قتل تو نمی گشایم ، چون از پروردگار جهانیان می ترسم . من می خواهم تو بار گناه من و خودت را از این عمل بدوش بکشی و از دوزخیان گردی و همین است سزای ستمکاران .
نفس سرکش ، تدریجاً او را وادار به کشتن برادر کرد و او را کشت و از زیانکاران گردید . او نمی دانست که جسد برادر را به کجا ببرد سپس خداوند ، زاغی فرستاد تا در زمین جستجو کند تا به او نشان دهد چگونه جسد برادر خود را دفن کند ، او گفت : وای بر من آیا من نمی توانم مثل این زاغ باشم و جسد برادر خود را دفن کنم ، و سرانجام از ترس رسوایی و عذاب وجدان از کار خود پشیمان شد .
به خاطر همین موضوع ، بر فرزندان اسراییل مقرر داشتیم که هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد چنان است که گویی همه انسانها را کشته و هر کس انسانی ر از مرگ رهایی بخشد چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است و رسولان ما با دلایل روشن به سوی فرزندان اسراییل آمدند ، امّا بسیاری از آنها تعدی و اسراف در روی زمین کردند . (27تا32)
(( فساد کنندگان در زمین ))
کیفر آنها که با خدا و پیامبر به جنگ بر می خیزند و در روی زمین دست به فساد می زنند و با تهدید به اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله می کنند این است که اعدام شوند یا به دار آویخته گردند یا چهار انگشت از دست راست و پای چپ آنها بریده شود و یا از سرزمین خود تبعید گردند ، این رسوایی آنها در دنیاست و در آخرت ، مجازات بزرگی دارند .
مگر آنها که قبل از دست یافتن شما بر آنان توبه کنند ، بدانید خداوند توبه آنها را می پذیرد ، خداوند آمرزنده و مهربان است
(( وسیله ای برای تقرّب به خدا ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، پرهیزکاری پیشه کنید و برای تقرّب و نزدیک شدن به خدا وسیله ای مانند ایمان به خدا و پیامبر ، و عمل به نماز و صله رحم و انفاق های پنهانی و آشکار در راه خدا و انجام دیگر دستورات الهی انتخاب و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار شوید .
کسانی که کافر شدند و از انجام اوامر الهی روی گردان شدند اگر تمام آنچه که روی زمین است و همانند آن ، مال آنها باشد و آنها را برای نجات از مجازات روز قیامت بدهند ، از آنان پذیرفته نخواهد شد . و مجازات دردناکی خواهند داشت . آنها پیوسته می خواهند از آتش خارج شوند ولی نمی توانند و برای آنها مجازات پایداری است .(33تا37)
(( دست دزد را قطع کنید ))
دست مرد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده اند به عنوان یک مجازات الهی قطع کنید و خداوند توانا و حکیم است . امّا آن کس که پس از ستم کردن و دزدی ، قبل از اثبات جرم در دادگاه اسلامی توبه نموده و گذشته خود را جبران نماید ، خداوند آمرزنده و مهربان است .
آیا نمی دانی که خداوند مالک و حکمران آسمانها و زمین است ؟ هر کس را بخواهد و شایسته بداند مجازات می کند و هر کس را بخواهد و شایسته بداند می بخشد و خداوند بر هر چیزی قادر است .(38تا40)
(( یهودیان منافق و جاسوس ))
ای پیامبر ، آنها که با زبان می گویند ایمان آورده ایم و قلب آنها ایمان نیاورده و در مسیر کفر بر یکدیگر سبقت می جویند تو را اندوهگین نکنند و همچنین از یهودیانی که این راه را می پیمایند زیاد به سخنان تو گوش می دهند تا دستاویزی برای تکذیب تو بیابند ، آنها جاسوسان جمعیّت دیگری هستند که خودشان نزد تو نیامده اند آنها سخنان را از محل خود تحریف می کنند و می گویند : اگر این را که ما می خواهیم به شما دادند و محمّد بر طبق خواسته شما داوری کرد بپذیرید و گرنه دوری کنید و عمل ننمایید و کسی که خداوند بخاطر گناهان پی در پی بخواهد مجازات کند قادر به دفاع از او نیستی ، آنها کسانی هستند که خدا نخواسته دلهایشان را پاک کند در دنیا رسوایی و در آخرت مجازاتی بزرگ نصیب آنان خواهد شد .
آنها به سخنان تو بسیار گوش می دهند تا آن را تکذیب کنند ، مال حرام فراوان می خورند اگر نزد تو آمدند در میان آنان داوری کن یا اگر صلاح بود آنها را به حال خود واگذار و اگر از آنها صرف نظر کنی به تو زیان نمی رسانند و اگر میان آنها داوری کنی با عدالت داوری کن که خدا عادلان را دوست دارد .
آنها چگونه تو را به داوری می طلبند در حالی که تورات نزد ایشان است و در آن حکم خداست و اینان پس از داوری خواستن ، از حکم تو روی می گردانند و آنها مومن نیستند .
ما تورات را نازل کردیم که در آن هدایت و نور بود و پیامبران که تسلیم در برابر فرمان خدا بودند ، با آن برای یهودیان حکم می کردند و همچنین علما و دانشمندان به این کتاب الهی که به آنها سپرده شده بود و بر آن گواه بودند ، داوری می نمودند ، بنابراین از داوری کردن بر طبق آیات الهی از مردم نهراسید و از من بترسید و آیات مرا به بهای ناچیز نفروشید و آنها که به احکامی که خدا نازل کرده حکم نمی کنند کافرند.
و ما بر فرزندان اسراییل در تورات مقرر داشتیم که جان در مقابل جان و چشم در مقابل چشم و بینی در مقابل بینی و گوش در مقابل گوش و دندان در مقابل دندان می باشد ، و هر زخمی قصاص دارد و اگر کسی آن را بخشید و از قصاص صرف نظر کند کفاره گناهان او محسوب می شود ، و هر کس به احکامی که خدا نازل کرده حکم نکند ستمگر است .
(41تا45)(( عیسی پسر مریم ))
ما بدنبال پیامبران پیشین ، عیسی پسر مریم را فرستادیم که به آنچه پیش از او در تورات فرستاده شده بود تصدیق داشت و به او انجیل را دادیم که در آن هدایت و نور بود و کتاب آسمانی او، تورات نیز که قبل از او بود تصدیق می کرد و هدایت و موعظه برای پرهیزکاران بود .
ما به پیروان عیسی مسیح گفتیم باید به آنچه خداوند در انجیل نازل کرده حکم کنند و کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل کرده حکم نمی کنند فاسق هستند .
(( قرآن تصدیق کننده کتب پیشین است ))
ای پیامبر ، ما این کتاب را به حق بر تو نازل کردیم ، در حالی که کتب پیشین را تصدیق می کند و حافظ و نگهبان آنهاست ، بنابراین بر طبق احکامی که خدا نازل کرده در میان آنها حکم کن ، و از هوا و هوس های آنها پیروی مکن ، و از احکام الهی روی مگردان ، ما برای هر کدام از شما آیین و طریقه روشنی قرار دادیم و اگر خدا می خواست ، همه شما را امت واحدی قرار می داد ولی خدا می خواهد شما را در آنچه به شما بخشیده بیازماید . و استعداد های شما را پرورش دهد .
بنابراین بکوشید و در نیکی ها از یکدیگر سبقت جویید ، بازگشت همه شما به سوی خداست و از آنچه در آن اختلاف کرده اید بهش ما خبر خواهد داد .
ای پیامبر ، بر حذر باش که مبادا تو را از بعضی احکامی که خدا بر تو نازل کرده منحرف سازند و اگر آنها از حکم و داوری تو روی گردانند ، بدان که خداوند می خواهد آنها را بخاطر پاره ای از گناهان شان مجازات کند و بسیاری از این مردم فاسق اند . آیا آنها حکم جاهلیت را از تو می خواهند ، و چه کسی برای افراد با ایمان بهتر از خدا حکم می کند ؟ (46تا50)
(( اهل کتاب را هم پیمان و تکیه گاه خود قرار ندهید ))
ای کسانیکه ایمان آورده اید یهود و نصاری را تکیه گاه خود قرار ندهید ، آنها تکیه گاه و پشتیبان یکدیگرند و کسانی که از شما به آنها تکیه کنند از آنها هستند خداوند جمعیّت ستمکار را هدایت نمی کند . ای پیامبر ، مشاهده می کنی افرادی را که در دلهایشان بیماری است در دوستی با آنان بر یکدیگر پیشی می گیرند ، می گویند : می ترسیم حادثه ای برای ما اتفاق بیفتد و نیاز به کمک آنها داشته باشیم و قدرت به دست یهود و نصاری بیفتد . امّا مسلمانان باید این احتمال را بدهند شاید خداوند ، پیروزی یا حادثه دیگری از ناحیه خود به نفع مسلمانان پیش بیاورد و قدرت به دست مسلمانان بیفتد و این دسته از آنچه در دل پنهان داشتند پشیمان گردند و آنها که ایمان آورده اند ، می گویند : آیا این منافقان همانها هستند که با نهایت تاکید سوگند یاد کردند که با شما هستیم ؟ چرا سرانجام کارشان به اینجا رسید ، اعمال شان نابود گشت و زیانکار شدند . (51تا53)
(( هر کس مرتد شود به خود زیان می رساند ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، هر کس از شما از آیین خود بازگردد به خدا زیانی نمی رساند بلکه به زیان خود اوست . خداوند در آینده جمعیتی را می آورد ، که آنها را دوست دارد و آنها نیز او را دوست دارند ، در برابر مومنان متواضع و در برابر کافران نیرومندند ، آنها در راه خدا جهاد می کنند و از سرزنش کنندگان هراسی ندارند .
این فضل خداست که به هر کس بخواهد و شایسته ببیند می دهد و فضل خداوند وسیع است و خداوند دانا و علیم است .
ای ایمان آورندگان ، سرپرست و رهبر شما تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده اند و نماز را بر پا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند . کسانی که ولایت خدا و پیامبر او و افراد با ایمان را بپذیرند پیروزند زیرا حزب و جمعیّت خدا پیروز است .
ای کسانی که ایمان آورده اید افرادی از اهل کتاب و مشرکان که آیین شما را به باد استهزاء و بازی می گیرند دوست و تکیه گاه خود انتخاب نکنید و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید . آنها هنگامی که اذان می گویید و مردم را به نماز دعوت می کنید آن را به مسخره و بازی می گیرند . این بخاطر آن است که آنها جمعیّتی هستند که درک نمی کنند . بگو ای اهل کتاب آیا به ما خورده می گیرید مگر ما چه کرده ایم جز اینکه به خداوند یگانه و به آن چه بر ما نازل شده و به آن چه پیش از این نازل گردیده است ایمان آورده ایم و این به خاطر آن است که بیشتر شما از راه حقّ بیرون رفته اید .
ای پیامبر بگو : آیا شما را از کسانی که جایگاه و پاداششان بدتر از این است با خبر کنم کسانی که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته و مورد خشم قرار داده و مسخ کرده و از آنها میمون ها و خوک هایی قرار داده و بت پرستی کرده اند . موقعیت و محل و مکان آنها بدتر است و از راه راست گمراه ترند .
این منافقان از اهل کتاب ، هنگامی که نزد شما می آیند می گویند : ایمان آورده ایم ، اما با کفر وارد می شوند و با کفر خارج می گردند و خداوند از آن چه کتمان می کردند آگاه تر است .
بسیاری از آنها را می بینی که در گناه و تعدّی و خوردن مال حرام بر یکدیگر سبقت می جویند چه زشت است کاری که انجام می دهند . چرا دانشمندان نصاری و علمای یهود آنها را از سخنان گناه آمیز و خوردن مال حرام نهی نمی کنند ؟ چه زشت است عملی که انجام می دهند . (54تا63)
یهود گفتند : دست خدا به زنجیر بسته است زیرا از آغاز همه سرنوشت های بشر تعیین شده و قادر به تغییر سرنوشت کسی نیست . دست های آنها بسته است و آنها بخاطر این سخن از رحمت خدا دور شدند ، بلکه هر دو دست او گشاده است . هر گونه بخواهد ببخشد و این آیات که بر تو از طرف پروردگارت نازل شده بر طغیان و کفر بسیاری از آنها می افزاید ، و در میان آنها تا روز قیامت ، عداوت و دشمنی افکندیم و هر زمان آتش جنگی بر افروختند ، خداوند آن را خاموش کرد . آنها برای فساد در زمین تلاش می کنند و خداوند مفسدان را دوست ندارد .
اگر اهل کتاب ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند ، گناهان آنها را می بخشیم و در باغ های پر نعمت بهشت وارد می سازیم . اگر آنها تورات و انجیل و آنچه را که بوسیله قرآن از طرف پروردگار شان نازل شده بر پا دارند ، از آسمان و زمین روزی خواهند خورد ، جمعی از آنها میانه رو ولی اکثرشان مرتکب اعمال بدی می شوند . (64تا66)
(( ابلاغ رسالت ))
ای پیامبر ، آن چه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است را کاملا به مردم برسان . چون اگر چنین عملی را انجام ندهی ، رسالت او را بطور کامل انجام نداده ای و خداوند تو را از خطرات احتمالی مردم نگه می دارد . و خداوند جمعیّت کافران را هدایت نخواهد کرد .
(( اهل کتاب و کتب آسمانی ))
ای پیامبر ، بگو : ای اهل کتاب ، شما هیچ موقعیتی ندارید مگر اینکه تورات و انجیل و آنچه بر شما از طرف پروردگارتان نازل شده است را بر پا دارید . امّا ای پیامبر ، بدان که آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده نه تنها آنها را از خواب غفلت بیدار نمی کند بلکه بر طغیان و کفر بسیاری از آنها نیز می افزاید . بنابراین از این قوم و مخالفت شان غمگین مباش .
ای پیامبر ، آنها که به تو ایمان آورده اند و یهودیان و مسیحیان و صائبان که پیروان یحیی و یا نوح و یا ابراهیم هستند هرگاه به خداوند یگانه و روز جزا ایمان بیاورند و بر اساس آخرین کتاب آسمانی که همانا قرآن است و ادیان گذشته را تکمیل می نماید عمل صالح انجام دهند نه ترسی بر آنها است و نه غمگین خواهند بود .
ما از فرزندان اسراییل ، پیمان گرفتیم و رسولانی به سوی آنها فرستادیم ولی هر زمان ، پیامبری حکمی که مخالف با هوای نفس شان بود برایشان آورد عده ای را تکذیب و عده ای را به قتل رسانیدند و گمان کردند آزمایشی در کار نیست لذا دیده بصیرت شان کور و گوش شنوایشان کر شد و قادر به درک حقایق نشدند .
ولی پس از چندی بخود آمده و بیدار شدند ، خداوند هم توبه آنها را پذیرفت . امّا دگر بار راه غفلت را پیمودند و بسیاری از آنها از دیدن و شنیدن حقایق کور و کر شدند و خداوند به آنچه انجام می دهند داناست .
اهل کتاب بدانند ، آنها که گفتند : خداوند همان مسیح پسر مریم است بطور مسلّم کافر شدند در حالی که خود مسیح می گفت : ای فرزندان اسراییل ، خداوند یگانه ای را که پروردگار من و شماست پرستش کنید . چون هر کس شریکی برای خدا قرار دهد ، خداوند بهشت را بر او حرام کرده است و جایگاه او دوزخ است و ستمکاران یار و یاوری ندارند .
آنان که گفتند : خداوند ، یکی از سه خداست نیز بطور مسلّم کافر شدند با اینکه معبودی جز معبود یگانه نیست و اگر از آنچه می گویند دست بر ندارند عذاب دردناکی به کافران آنها خواهد رسید . چرا توبه نمی کنند و به سوی خدا باز نمی گردند و از او طلب آمرزش نمی نمایند در حالیکه خداوند آمرزنده و مهربان است . (67تا74)
مسیح پسر مریم ، تنها فرستاده خدا بود و پیش از وی نیز فرستادگان دیگری بودند . مادرش نیز زن بسیار راست گویی بود . هر دو غذا می خوردند و مانند همه انسانها بشر بودند پس چرا آن دو را خدا می پندارید ؟ ای پیامبر ، بنگر چگونه نشانه ها را برای آنها آشکار می سازیم و بنگر که چگونه آنها از حق باز داشته می شوند .
بگو آیا جز خدا چیزی را می پرستید که نه مالک زیان شماست و نه سود شما و بدانید که خداوند بر آنچه بگویید و عمل کنید شنوا و داناست .
بگو : ای اهل کتاب در دین خود غلو و زیاده روی نکنید و غیر از حق نگویید و از هوسهای جمعیتی پیشتر از این گمراه شدند و دیگران را گمراه کردند و از راه راست منحرف گشتند پیروی ننمایید . آن گروه از فرزندان اسراییل که کافر شدند ، بر زبان داود و عیسی پسر مریم لعن و نفرین شدند برای اینکه آنها مرتکب گناه می شدند و به حقوق یکدیگر تجاوز می کردند . و یکدیگر را از اعمال زشتی که مرتکب می شدند نهی نمی کردند و این کار آنها چقدر زشت و ناپسند بود .
بسیاری از آنها را می بینی که کافران و بت پرستان را به دوستی بر می گزینند و با این کار چه اعمال زشتی را از پیش برای آخرت خود فرستادند که نتیجه آن خشم خداوند بود و در عذاب الهی جاودانه خواهند ماند .
اینان ، اگر به خدا و پیامبر و آنچه که بر او نازل شده ایمان می آوردند هرگز آنان را به دوستی اختیار نمی کردند ولی اکثر آنها فاسقند .
ای پیامبر ، بطور قطع و یقین ، یهود و مشرکان را دشمن ترین مردم نسبت به مومنان خواهی یافت ، ولی آنها که مسیحی هستند نزدیک ترین دوستان به مومنان هستند . این به خاطر آن است که در میان آنها افرادی دانشمند و زاهد هستند که در برابر حق تکبّر نمی کنند .
هر زمان که آیاتی را که بر پیامبر نازل شده است بشنوند چشمهای آنها را می بینی بخاطر حقیقتی را که دریافته اند اشک شوق می ریزند و می گویند : پروردگارا ایمان آوردیم ، ما را با گواهان و شاهدان حق بنویس . چرا ما به خدا و آنچه از حق به ما رسیده است ایمان نیاوریم در حالی که آرزو داریم در زمره جمعیّت صالحان قرار دهد ؟
خداوند نیز بخاطر این سخن ، آنها را به باغهایی از بهشت پاداش داد که از زیر درختان آن نهرها جاری است ، جاودانه در آن خواهند ماند و این جزای نیکوکاران است . و کسانی که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند اهل دوزخند . (75تا86)
ای کسانیکه که ایمان آورده اید ، چیزهای پاکیزه ای را که خداوند برای شما حلال کرده بر خود حرام نکنید و از حد تجاوز ننمایید زیرا خداوند متجاوزان را دوست نمی دارد . و از نعمتهای حلال و پاکیزه ای که خداوند به شما روزی داده بخورید و بر خلاف احکام الهی عمل ننمایید و از خداوندی که به او ایمان دارید بپرهیزید .
(( سوگندهای بیهوده ))
ای کسانیکه ایمان آورده اید ، خداوند ، شما را به خاطر سوگندهای بیهوده ای که خالی از اراده شماست و در حال خشم یا پریشانی روحی بر زبان می آورید مؤاخذه نمی کند . ولی در برابر سوگندهایی که از روی اراده و در حالت طبیعی و عادی محکم کرده اید مؤاخذه می کند ، کفاره این گونه قسم ها اطعام ده نفر مستمند ، از غذاهای معمولی است که به خانواده خود می دهید ، یا لباس پوشیدن بر آن ده نفر و یا آزاد کردن یک برده ، و کسی که هیچکدام از اینها را نیابد سه روز روزه بگیرد ، این کفاره سوگندهای شماست به هنگامی که سوگند یاد می کنید و به آن عمل نمی نمایید .
سوگندهای خود را حفظ کنید و نشکنید ، این چنین خداوند آیات خود را برای شما بیان می کند تا شکرانه او را بجای آورید .(87تا89)
(( تحریم قطعی شراب ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، شراب و قمار و بتها و چوبه های قرعه کشی پلید و از عمل شیطان است . از آنها دوری کنید تا رستگار شوید . شیطان می خواهد در میان شما بوسیله شراب و قمار ، عداوت و دشمنی ایجاد کند و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد آیا از این اعمال خودداری خواهید کرد ؟
خدا و پیامبرش را اطاعت کنید و از نافرمانی خدا بترسید . و بدانید که اگر روی برگردانید مستحق مجازات خواهید بود و بر پیامبر ما جز ابلاغ آشکار چیز دیگری نیست .
بر کسانی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند گناهی در آنچه خورده اند نیست و بخاطر نوشیدن شراب ، قبل از نزول حکم تحریم ، مجازات نمی شوند . مشروط بر اینکه تقوا پیشه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند و سپس به تقوایی که در درون جان آنها نفوذ می کند روی بیاورند و ایمان مستقر و ثابتی بیاورند و باز تقوایی را پیشه کنند که علاوه بر انجام وظایف واجب به کارهای غیر واجب و مستحب نیز روی آورده و به احسان و نیکی دعوت نمایند .(90تا93)
(( احکام صید در حال احرام ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، خداوند ، شما را به مقداری شکار که به نزدیکی شما می آیند و دست ها و نیزه های شما به آنها می رسد ، می آزماید ، تا معلوم شود چه کسی به وسیله ایمان به غیب از خدا می ترسد و هر کس بعد از آن تجاوز کند مجازات دردناکی خواهد داشت .
ای کسانی که ایمان آورده اید ، شکار را در حال احرام به قتل نرسانید و هر کس از شما عمداَ آن را به قتل برساند باید کفاره ای معادل آن ، از چهار پایان بدهد ، کفاره ای که دو نفر عادل از شما معادل بودن آن را تصدیق کنند و به صورت قربانی به حریم کعبه برسد ، یا بجای قربانی ، اطعام مستمندان کند یا معادل آن روزه بگیرد تا کیفر کار خود را بچشد ، خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو کرده است و هر کس تکرار کند خداوند از او انتقام می گیرد و خداوند توانا و صاحب انتقام است .
صید دریا و طعام آن برای شما حلال است تا شما و مسافران از آن بهره مند شوید ، ولی مادام که مُحرم هستید صید صحرا برای شما حرام است و از نافرمانی خدایی که به سوی او محشور می شوید بترسید .
خداوند ، کعبه ، بیت الحرام ، را وسیله ای برای سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده و همچنین ماه حرام و قربانی های بی نشان و قربانی های نشان دار ، اینگونه احکام حساب شده و دقیق به خاطر آن است که بدانید خداوند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است می داند و خداوند به هر چیزی داناست .
بدانید ، خدا دارای مجازات شدید و در عین حال آمرزنده و مهربان است . پیامبر وظیفه ای جز ابلاغ رسالت و دستورهای الهی ندارد و مسئول اعمال شما نیست و خدا می داند چه چیزها را آشکار ، و چه چیزها را پنهان می دارید . (94تا99)
(( اکثریت دلیل پاکی نیست ))
ای پیامبر ، بگو : هیچگاه ناپاک و پاک مساوی نیستند اگر چه کثرت ناپاک ها تو را به شگفتی بیندازد ، از مخالفت خدا بپرهیزید ای صاحبان خرد ، تا رستگار شوید .
(( سوالات بی جا ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، از مسائلی سوال نکنید که اگر برای شما آشکار شود شما را ناراحت می کند و اگر به هنگام نزول قرآن از آنها سوال کنید . برای شما آشکار می شود ، خداوند ، آنها را بخشیده و از آن صرف نظر کرده است و خداوند آمرزنده و حلیم است .
جمعی از پیشینیان از آن مسائل سوال کردند و سپس به مخالفت با آن برخاستند پس ممکن است شما هم ، چنان سرنوشتی را پیدا کنید .
(( بدعت های نابجا ))
خداوند ، هیچگونه بحیره و وصیله و سائبه و حام را که حیوانات مورد استفاده شما هستند قرار نداده است بلکه استفاده نکردن از آنها و رها کردنشان در سنین بالا بخاطر احترامی که شما به دلایل نادرست برای آنها قائل هستید تنها بدعتی است از طرف شما که در نهایت منجر به بلاتکلیف ماندن آن حیوانات و افتادن در یک مسیری همراه با محرومیت و درد و رنج که سرانجامش مرگ تدریجی آنهاست می شود .
بدانید کسانی که کافر شدند این اعمال را قانون الهی معرفی کردند و بر خدا دروغ بستند و بیشتر آنها نمی فهمند . و هنگامی که به آنها گفته شود ، بسوی آنچه خدا نازل کرده و بسوی پیامبر بیایید می گویند : آنچه را از پدران مان یافته ایم ما را بس است . آیا چنین نیست که پدران آنها چیزی نمی دانستند و هدایت نیافته بودند . (100تا104)
ای کسانی که ایمان آورده اید مراقب اعمال خود باشید ، هنگامی که به راست هدایت شدید مردم را نیز به سوی حق دعوت کنید و آنها را از اعمال زشت نهی کنید امّا اگر دیدید آنها رای خود را می پسندند ناراحت و غمگین نشوید چرا که مسئولیت اعمال شان برگردن شما نیست و گمراهی آنان و گذشتگان به شما زیانی نمی رساند . بازگشت همه شما به سوی خداست و شما را از آنچه عمل می کردید آگاه می سازد .
(( گرفتن شاهد هنگام وصیّت ))
ای کسانی که ایمان آورده اید ، هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد ، در موقع وصیّت ، باید دو نفر عادل را از میان خود به شهادت بطلبید ، یا اگر مسافرت کردید و مرگ شما فرا رسید و در راه ، مسلمانی نیافتید دو نفر از غیر مسلمان ، گواه بگیرید و اگر به هنگام ادای شهادت ، در صدق آنها شک کردید ، آنها را بعد از نماز نگاه دارید تا سوگند یاد کنند که ما حاضر نیستیم حق را به چیزی بفروشیم اگر چه در مورد خویشاوندان ما باشد و شهادت الهی را کتمان نمی کنیم که از گناهکاران خواهیم بود .
و اگر اطلاعی حاصل شد که آن دو نفر مرتکب گناهی شده اند و حق را کتمان کرده اند دو نفر از کسانی که گواهان نخست ، بر آنها ستم کرده اند بجای آنها قرار می گیرند و به خدا سوگند یاد می کنند که گواهی ما از گواهی آن دو به حق نزدیک تر است و ما مرتکب تجاوزی نشده ایم که اگر چنین کرده باشیم از ظالمان خواهیم بود .
این کار ، بیشتر سبب می شود که به حق گواهی دهند و از خدا بترسند و یا از مردم بترسند که دروغ شان فاش گردد و سوگندهایی جای سوگندهای آنها را بگیرد ، و از مخالفت خدا بپرهیزید و گوش فرا دهید که خداوند جمعیت فاسقان را هدایت نمی کند .
از آن روز بترسید که خداوند پیامبران را جمع می کند و به آنها می گوید : مردم در برابر دعوت شما چه پاسخی دادند ؟ می گویند : ما چیزی نمی دانیم تو خود از تمام پنهانی ها آگاهی . (105تا109)
(( نعمتهای الهی به عیسی و مادرش ))
ای پیامبر ، بیاد آور هنگامی را که خداوند به عیسی پسر مریم گفت : متذکر نعمتی که به تو و مادرت دادم باش . زمانی که تو را بوسیله روح پاک تقویت کردم که در گاهواره و به هنگام بزرگی با مردم ، سخن می گفتی و هنگامی که کتاب و حکمت و تورات و انجیل بر تو آموختم و هنگامی که به فرمان من ، از گِل ، چیزی بصورت پرنده می ساختی و در آن می دمیدی و به فرمان من ، پرنده ای می شد و کور مادر زاد و مبتلا به بیماری پیسی را به فرمان من شفا می دادی و مردگان را نیز به فرمان من زنده می کردی و هنگامی که پسران اسراییل را از آسیب رساندن به تو بازداشتم در آن موقع که دلایل روشن برای آنها آوردی ولی جمعی از کافران آنها گفتند : اینها جز سحر آشکار نیست .
و باز بیاد بیاور زمانی را که به حواریون ، وحی فرستادیم که به من و فرستاده من ایمان بیاورید ، آنها گفتند : ایمان آوردیم و گواه باش که ما از تسلیم شدگانیم . در آن هنگام که حواریون گفتند : ای عیسی پسر مریم آیا پروردگار تو می تواند مائده ای از آسمان نازل کند ؟ او گفت : از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید .
گفتند : ما نظر سوئی نداریم و می خواهیم از آن بخوریم تا دلهای ما به رسالت تو مطمئن گردد و بدانیم به ما راست گفته ای و بر آن گواه باشیم عیسی عرض کرد : خداوندا ! از آسمان مائده ای برای ما فرست تا عیدی برای اول و آخر ما و نشانه ای از تو باشد . و به ما روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی . خداوند دعای او را مستجاب کرد و گفت : من آن را بر شما نازل می کنم ولی هر کس از شما بعد از آن کافر گردد و راه انکار پوید او را چنان مجازاتی می کنم که احدی از جهانیان را نکرده باشم .
ای پیامبر ، بیاد بیاور زمانی را که خداوند در روز رستاخیز به عیسی پسر مریم جهت اقرار گرفتن از او در برابرامتش و بیان محکومیت آنها می گوید : آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را دو معبود ، غیر از خدا انتخاب کنید ؟
او می گوید : منزهی تو من حق ندارم آنچه را که شایسته من نیست بگویم . اگر چنین سخنی را گفته باشم تو میدانی ، تو از آنچه در روح و جان من است آگاهی و من از آنچه در ذات پاک تو است آگاه نیستم ، زیرا تو با خبر از تمام اسرار و پنهانی ها هستی .
من به آنها چیزی جز آنچه مرا مامور به آن ساختی نگفتم . به آنها گفتم : خداوندی را بپرستید که پروردگار من و پروردگار شما است و تا آن زمان که میان آنها بودم مراقب و گواه آنان بودم ، و هنگامی که مرا از میان شان گرفتی ، تو خود مراقب آنها بودی و تو گواه بر هر چیزی هستی .
با این حال ، اگر آنها را مجازات کنی بندگان قادر به فرار از مجازات نیستند و اگر آنها را ببخشی ، توان و حکیمی . خداوند می گوید :
امروز روزی است که راستی راست گویان به آنها سود می بخشد . برای آنها باغهایی از بهشت است که آب از زیر درختان آن جریان دارد و جاودانه و برای همیشه در آن می مانند ، خداوند از آنها خشنود و آنها از او خشنود خواهند بود و این رستگاری بزرگ است . حکومت آسمانها و زمین و آنچه در آنها است از آن خداست و او بر هر چیزی تواناست . (110تا120)
