به نام خداوند بخشنده مهربان
آیا مردم گمان کردند به حال خود رها شده و آزمایش نخواهند شد؟ ما کسانى را که پیش از اینها بودند آزمودیم و اینها را نیز امتحان مىکنیم باید علم خدا در مورد کسانى که راست مىگویند و کسانى که دروغ مىگویند تحقق یابد.
آیا کسانى که اعمال بد بجا مىآورند گمان کردند از حوزه قدرت ما بیرون خواهند رفت چه بد داورى مىکنند؟ کسى که امید به حضور در پیشگاه خدا در روز رستاخیز دارد باید خدا را اطاعت کند زیرا زمانى که خدا تعیین کرده سرانجام فرا مىرسد و او شنوا و دانا است و کسى که جهاد و تلاش کند براى خود جهاد مىکند چرا که خداوند از همه جهانیان بىنیاز است.و کسانیکه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند گناهان آنها را مىپوشانیم و آنها را به بهترین اعمالى که انجام دادهاند پاداش مىدهیم.ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کند و اگر آنها تلاش کنند که براى من شریکى قائل شوى که بدان علم ندارى چون وجود ندارد از آنها اطاعت مکن بازگشت همه شما به سوى من است و شما را از آنچه انجام مىدادید با خبر خواهم ساخت.کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند آنها را در زمره صالحان وارد خواهم کرد.
در میان مردم کسانى هستند که مىگویند به خدا ایمان آوردهایم اما هنگامى که به خاطر خدا از سوى دشمنان مورد اذیت واقع مىشوند فتنه و آزار و اذیت دشمنان را بقدرى با اهمیت و طاقتفرسا مىدانند که گوئى واقعا عذابى مهلک از جانب خداست که بطور قطع باعث نابودى آنها مىگردد و راه فرارى از آن ندارند و از ترس تسلیم دشمن مىشوند.
اما هنگامى که پیروزى از سوى پروردگارت بیاید مىگویند: ما هم با شما بودیم و در این پیروزى شریکیم آیا خداوند به آنچه در سینههاى جهانیان است آگاهتر نیست؟
مسلّما خداوند مؤمنان را مىشناسد و یقینا منافقان را نیز مىشناسد.کافران به مؤمنان گفتند: شما از ما پیروى کنید اگر گناهى متوجه شما شد ما گناهانتان را بر عهده خواهیم گرفت، بدانید که آنها هرگز چیزى از گناهان اینها را بر دوش نخواهند گرفت آنها دروغ مىگویند.آنها هم بار سنگین گناهان خویش را بر دوش مىکشند و هم بارهاى سنگین گناهان کسانى را که گمراه نمودند را اضافه بر بارهاى سنگین خود بر دوش حمل خواهند کرد و در روز قیامت مسلّما از دروغهایى که مىبستند سؤال خواهند شد. (1تا13)
«گوشهاى از مبارزات نوح و ابراهیم»
ما نوح را به سوى قومش فرستادیم و او در میان آنها نهصد و پنجاه سال عمر کرد اما سرانجام طوفان، قوم او را فرا گرفت در حالى که ظالم بودند.ما او و کسانى را که با او در کشتى بودند رهائى بخشیدیم و آن را آیتى براى جهانیان قرار دادیم.ما ابراهیم را فرستادیم هنگامى که به قومش گفت: خدا را پرستش کنید و از او بترسید که این براى شما بهتر است اگر بدانید.
شما غیر از خدا فقط بتهاى سنگى و چوبى را مىپرستید و دروغهائى به هم مىبافید، کسانى را که غیر از خدا پرستش مىکنید مالک رزق و روزى شما نیستند.روزى را نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را به جا آورید که به سوى او باز مىگردید.
اگر شما مرا تکذیب کنید، امتهاى پیش از شما نیز پیامبرانشان را تکذیب کردند وظیفه فرستاده خدا جز ابلاغ آشکار نیست.آیا آنها ندیدند چگونه خداوند آفرینش را آغاز مىکند و سپس باز مىگرداند؟ این کار براى خدا آسان است. (14تا19)
اى رسول ما، به مردم بگو: در زمین گردش کنید و بنگرید چگونه خداوند آفرینش را آغاز نموده؟ پس به همین گونه جهان آخرت را نیز ایجاد خواهد کرد و بدانید که او بر هر چیز قادر است.
او هر کس را بخواهد و مستحق بداند مجازات مىکند و هر کس را بخواهد مورد رحمت قرار مىدهد و به سوى او باز مىگردید و بدانید که شما هرگز نمىتوانید بر اراده خدا چیره و پیروز شوید و از حیطه قدرت و فرمانروائى او فرار کنید و براى شما جز خدا ولى و یاورى نیست. کسانى که به آیات خدا و حضور در پیشگاه او کافر شدند از رحمت خدا مأیوسند و براى آنها عذاب دردناکى است. (20تا23)
«منطق مستکبران در برابر ابراهیم»
جواب قوم ابراهیم چیزى جز این نبود که گفتند: او را به قتل برسانید یا بسوزانید، ولى خداوند او را از آتش رهائى بخشید، در این ماجرا نشانههائى است براى کسانى که ایمان مىآورند.
ابراهیم گفت: شما غیر از خدا بتهایى را براى خود انتخاب کردهاید که مایه دوستى و محبت میان شما و زندگى دنیا باشد سپس روز قیامت هر یک نسبت به دیگرى کافر مىشوید و یکدیگر را لعن مىکنید و جایگاه شما آتش است و هیچ یار و یاورى نخواهد داشت. (24تا25)
لوط به ابراهیم ایمان آورد و ابراهیم گفت: من به سوى پروردگارم هجرت مىکنم که او عزیز و حکیم است و ما به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و در دودمانش نبوت و کتاب آسمانى قرار دادیم، پاداش او را در دنیا دادیم و در آخرت نیز از صالحان است.
ما لوط را به سوى قوم خود فرستادیم و او به آنها گفت: شما کار بسیار زشتى را انجام مىدهید که احدى از مردم جهان قبل از شما آن را انجام نداده است.
آیا شما به سراغ مردان مىروید و راه ادامه نسلشان را قطع مىکنید، و در مجلستان اعمال منکر انجام مىدهید؟ اما پاسخ قومش جز این چیزى نبود که گفتند: اگر راست مىگوئى عذاب الهى را براى ما بیاور.
لوط عرض کرد پروردگارا مرا در برابر این قوم مفسد یارى فرما.هنگامى که فرستادگان ما که از فرشتگان بودند با بشارت به تولد فرزند براى ابراهیم به سوى او آمدند گفتند: ما اهل شهر و دیار قوم لوط را هلاک خواهیم کرد چرا که اهل آن ستمگرند.
ابراهیم گفت: در این آبادى، لوط اقامت دارد، گفتند: ما به کسانى که در آن هستند آگاهتریم ما او و خانوادهاش را نجات مىدهیم جز همسرش را که در میان قوم باقى خواهد ماند.هنگامى که فرستادگان ما نزد لوط آمدند وى از دیدن آنها اندوهگین شد گفتند نترس و غمگین نباش ما تو و خانوادهات را نجات مىبخشیم جز همسرت را که در میان قوم باقى مىماند.
ما بر اهل این شهر و آبادى به خاطر فسقشان عذابى از آسمان فرو خواهیم ریخت ما از آن آبادى نشانه روشنى و درس عبرتى براى کسانى که تعقل مىکنند باقى مىگذاریم)26تا35)
ما به سوى مدین برادر و دلسوزشان شعیب را فرستادیم، گفت: اى قوم من، خدا را بپرستید و به روز بازپسین امیدوار باشید و در زمین فساد نکنید آنها او را تکذیب کردند و به این سبب زلزله آنها را فرا گرفت و در خانههاى خود به رو در افتادند و مردند.
ما طایفه عاد و ثمود را نیز هلاک کردیم و مساکن ویران شده آنها براى شما آشکار است، شیطان اعمالشان را براى آنها زینت کرده بود لذا آنان را از راه خدا باز داشت در حالى که عقل و خرد و چشم حقبین داشتند.
قارون و فرعون و هامان را نیز هلاک کردیم، موسى با دلائل روشن به سراغ آنها آمد اما آنها در زمین برترىجوئى کردند ولى نتوانستند بر خدا پیشى گیرند.ما هر یک از آنها را به گناهشان گرفتیم. بر بعضى از آنها طوفانى همراه به سنگریزه فرستادیم و بعضى از آنها را صیحه آسمانى فرو گرفت و بعضى دیگر را در زمین فرو بردیم و بعضى را غرق کردیم، خداوند هرگز به آنها ستم نکرد ولى آنها خودشان بر خویشتن ستم کردند. (36تا40)
کسانى که غیر از خدا را اولیاء خود برگزیدند همچون عنکبوتند که خانهاى براى خود انتخاب کرده و سستترین خانهها خانه عنکبوت است اگر مىدانستند.
خداوند آنچه را غیر از او مىخوانند مىداند و او شکستناپذیر و حکیم است.اینها مثالهایى است که ما براى مردم مىزنیم و جز عالمان آن را درک نمىکنند.خداوند آسمان و زمین را به حق آفرید و در این امر آیتى است از براى مؤمنان. (41تا44)
اى رسول ما آنچه را از کتاب آسمانى به تو وحى شده تلاوت کن و نماز را بر پا دار که نماز انسان را از زشتىها و منکرات باز مىدارد و خداوند مىداند شما چه اعمالى را انجام مىدهید.
«با بهترین روش بحث کنید»
اى کسانیکه ایمان آوردهاید، با اهل کتاب جز به روشى که از همه نیکوتر است مجادله نکنید، مگر با کسانى از آنها که مرتکب ظلم و ستم شدند و به آنها بگوئید ما به تمام آنچه از سوى خدا بر ما و شما نازل شده ایمان داریم، معبود ما و شما یکى است و در برابر او تسلیم هستیم.
اى پیامبر، ما اینگونه کتاب را بر تو نازل کردیم، کسانى که پیش از این، کتاب آسمانى به آنها دادهایم به این کتاب ایمان مىآورند و بعضى از این گروه مشرکان نیز به آن مؤمن مىشوند و آیات ما را جز کافران منکر نمىشوند.
تو هرگز قبل از این، کتابى نمىخواندى و با دست خود چیزى نمىنوشتى تا مبادا کسانى که در صدد ابطال سخنان تو هستند شک و تردید کنند.
بلکه این کتاب آسمانى مجموعهاى از آیات روشن است که در سینه صاحبان دل جاى دارد و آیات ما را جز ستمگران انکار نمىکنند. (46تا49)
«قرآن معجزهاى است کافى و کامل»
مشرکان و کافران گفتند: چرا معجزاتى از سوى پروردگارش بر او نازل نشده بگو معجزات همه نزد خداست و تنها به فرمان او نازل مىگردد من تنها بیم دهندهاى آشکار هستم.
آیا براى آنها کافى نیست که این کتاب آسمانى را بر تو نازل کردیم که پیوسته بر آنها تلاوت مىشود؟ در این کتاب رحمت و تذکرى است براى کسانى که ایمان مىآورند.بگو: همین بس که خدا میان من و شما گواه است آنچه را در آسمانها و زمین است مىداند و کسانى که به باطل ایمان آوردند و به اللّه کافر شدند زیانکاران واقعى هستند.
آنها با عجله از تو عذاب را مىطلبند و اگر موعد مقررى معین نشده بود عذاب الهى به سراغ آنها مىآمد، سرانجام این عذاب بطور ناگهانى بر آنها نازل مىشود در حالى که نمىدانند.
آنها با عجله از تو تقاضاى عذاب مىکنند، در حالى که جهنم به کافران احاطه دارد آن روز که عذاب الهى آنها را از بالاى سر و پائین پا مىپوشاند و به آنها مىگوید بچشید آنچه را عمل مىکردید. (50تا55)
«هر انسانى طعم مرگ را مىچشد»
اى بندگانى که ایمان آوردهاید زمین من وسیع است، پس تنها مرا بپرستید و در برابر دشمنان تسلیم نشوید و به جاهاى دیگر هجرت کنید.
هر انسانى طعم مرگ را مىچشد سپس به سوى ما باز مىگردد، کسانى که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادند آنها را در غرفههایى از بهشت جاى مىدهیم که نهرها در زیر آن جارى است و جاودانه در آن خواهند ماند و چه خوب است پاداش عمل کنندگان.
همانها که در برابر مشکلات صبر و استقامت مىکنند و بر پروردگارشان توکل مىنمایند.چه بسیار جنبندگانى که قدرت ندارند روزى خود را بدست آورده و حمل کنند خداوند آنها و شما را روزى مىدهد و اوست شنوا و دانا(56تا60)
اى پیامبر هرگاه از بتپرستان سؤال کنى چه کسى آسمانها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را مسخر کرده است مىگویند اللّه پس با اینحال چرا از عبادت خدا سرباز مىزنند.
همان خدایى که مخلوقات را آفریده روزى را براى هر کس از بندگانش بخواهد گسترده مىکند و براى هر کس بخواهد محدود مىسازد خداوند به همه چیز داناست.
اگر از آنها بپرسى چه کسى از آسمان آبى نازل کرد و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش احیا نمود؟ مىگویند: اللّه. بگو ستایش مخصوص خداست اما اکثر آنها نمىدانند.این زندگى دنیا جز لهو و لعب چیزى نیست و زندگى واقعى سراى آخرت است اگر آنها مىدانستند. هنگامى که سوار بر کشتى شوند خدا را با اخلاص مىخوانند و غیر او را فراموش مىکنند، اما هنگامى که خدا آنها را به خشکى رسانید و نجات داد باز مشرک مىشوند.
بگذار آیاتى را که به آنها دادهایم انکار کنند و از لذت زودگذر زندگى بهره گیرند اما بزودى خواهند فهمید)61تا66)
«مکه را سرزمین امن قرار دادیم»
آیا مشرکان ندیدند که ما حرم امنى براى آنها قرار دادهایم در حالیکه مردم را در اطراف آنها و در بیرون این حرم مىربایند، آیا باز هم ترس و وحشت از دشمنان دارند و به باطل ایمان مىآورند و نعمت خدا را کفران مىکنند؟
چه کسى ستمکارتر از آن کسى است که بر خدا دروغ مىبندد یا حق را پس از آنکه به سراغش آمد تکذیب مىکند؟ آیا جایگاه کافران در دوزخ نیست؟ و آنها که در راه ما با خلوص نیّت جهاد کنند قطعا هدایتشان خواهیم کرد و خدا با نیکوکاران است. (67تا69)
