بنام خداوند بخشنده مهربان
این چنین خداى عزیز و حکیم به سوى تو و انبیاء قبل از تو وحى فرستاد، خدائیکه آنچه در آسمانها و زمین است ملک اوست و على و عظیم است.این وحى آن قدر عظیم است که نزدیک است آسمان که مبدأ نزولش مىباشد شکافته شود و ملائکه نیز به دنبال این وحى الهى او را تسبیح و حمد مىگویند و براى ساکنان زمین استغفار مىکنند و اعلام مىدارند که بدانید خداوند آمرزگار رحیم است و کسانى که غیر از خدا اولیائى انتخاب مىکنند بدانند که خداوند مراقب آنهاست و تو بر آنان وکالت ندارى.
اى پیامبر، اینچنین به سویت قرآنى عربى را وحى کردیم تا مردم مکه و پیروان آن را انذار و هشدار دهى و از روز قیامت که روز جمع شدن همه موجودات است و هیچ شکى در آن نیست بترسانى. روزى که دستهاى در بهشت و دستهاى در جهنم خواهند بود، با اینکه اگر خدا مىخواست مىتوانست آنها را یک گروه قرار دهد اما سنّت او بر این است تا هر کس را که شایسته هدایت باشد در رحمتش داخل سازد و ستمگران هیچ سرپرست و یاورى نداشته باشند.
آیا براستى غیر از خدا اولیائى گرفتهاند؟ اینها بدانند که تنها خداست که ولى و سرپرست بندگان است و تنها اوست که مردگان را زنده مىکند و تنها اوست که بر هر کارى قادر است، و در هر چیز که اختلاف کنید داورى در آن تنها به عهده خداست، متوجه باشید که این خداست که پروردگار من است و تنها بر او توکل مىکنم و به سوى او باز مىگردم.آرى، همان کسى که پدید آورنده آسمانها و زمین است و از جنس خود شما برایتان همسران آفرید و نیز چهارپایان را به صورت زوج قرار داد و به این وسیله نسل شما و چهارپایان را زیاد کرد. هیچ چیزى مثل او نیست و او شنوا و بینا است.کلیدهاى رحمت آسمانها و زمین از آن اوست روزى را براى هر کس بخواهد گشاده مىکند و براى هر که بخواهد تنگ مىگیرد، آرى او به هر چیزى دانا است.
برایتان از دین، همان را تشریح کرد که نوح را بدان توصیه فرمود و آنچه که ما به تو وحى کردیم و به ابراهیم و موسى و عیسى توصیه نمودیم این بود که دین را به پا دارید و در آن تفرقه راه نیندازید. اینکه شما مشرکین را به سویش دعوت مىکنید بر آنان گران مىآید و این خداست که هر کس را بخواهد و شایسته ببیند براى تقرب به درگاه خود بر مىگزیند و کسانى را به سوى خود هدایت مىکند که همواره در امور به او مراجعه نمایند.
در دین تفرقه نکردند مگر بعد از آنکه بحقانیت دین یقین داشتند و حسدى که به یکدیگر مىورزیدند وادارشان کرد تفرقه کنند و اگر حکم ازلى خدا نرفته بود که تا مدتى معین زنده بمانند کارشان را یکسره مىکردیم چون اینان که با علم به حقانیت، آن را انکار کردند باعث شدند نسلهاى بعدى در شکى عمیق قرار گیرند و به همین جهت تو دعوت خود را بکن همانطور که مأمور شدهاى و استقامت بورز و دنبال هواهاى آنان مرو و بگو: من خود به آنچه خدا از کتاب نازل کرده ایمان دارم و مأمور شدهام بین شما عدالت برقرار کنم، پروردگار ما و شما همان اللّه است. نتیجه اعمال ما عاید خود ما مىشود و از شما هم عاید خودتان، هیچ حجتی بین ما و شما نیست خدا بین ما جمع میکند و بازگشت همه بسوی اوست
کسانى که علیه ربوبیّت خداوند اجتماع مىکنند بعد از آنکه مردم آن را پذیرفتند حجتشان نزد پروردگارشان باطل است و غضب خداوند شامل آنان است و عذابى شدید دارند.
خدا همان کسى است که کتاب و میزان را به حق نازل کرد و تو چه میدانى شاید قیامت نزدیک باشد.آنهائى که ایمانى به قیامت ندارند در آمدنش عجله مىکنند و کسانیکه ایمان دارند از آمدنش بیمناکند و میدانند که حق است.
اى پیامبر، آگاه باش آنهائیکه در انکار قیامت لجبازى و اصرار مىورزند، در ضلالتى سخت دور قرار دارند.خدا به بندگانش لطف دارد هر که را بخواهد روزى مىدهد و او قوى و عزیز است.کسیکه بهره آخرت مىخواهد به بهرهاش مىافزائیم و کسیکه تنها بهره دنیا مىخواهد تنها از دنیا او را بهرهمند مىسازیم و دیگر در آخرت بهرهاى ندارد.نکند این مشرکین شرکائى دارند که بر ایشان دینى تشریع کرده که خدا به آن اذن نداده، اگر کلمه فصل و قضاء حتمى پروردگار نبود کار هلاکتشان یکسره مىشد و ستمکاران عذابى دردناک دارند.
ستمگران را مىبینى که از آنچه کردهاند بیمناکند اما بلاى همان اعمال بر سرشان خواهد آمد و کسانى که اعمال صالح انجام دادهاند در باغهاى بهشت قرار گرفته و نزد پروردگار خود از هر چه بخواهند برخوردارند و فضل بزرگ همین است.
این همانست که خداوند بندگان خود را بدان بشارت مىدهد، به بندگانیکه ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادند، بگو: من از شما در برابر رسالتم مزدى طلب نمىکنم بجز مودت و دوستى نسبت به اقرباء و نزدیکانم و کسیکه علاوه بر مودت، احسانى هم بکند ما حسن آن احسان را برایش اضافه مىکنیم، که خدا آمرزگار و قدردان است.
آنها درباره مودت مىگویند افتراء بر خدا بسته است بگو: اگر من به خدا دروغ ببندم خدا اگر بخواهد مهر بر دلم مىزند و خدا سرانجام باطل را از بین برده و حق را بوسیله کلماتش به کرسى مىنشاند، که او دانا به نهفتههاى دلهاست.
اوست خدائیکه توبه را از بندگانش مىپذیرد و از گناهان عفو مىفرماید و به آنچه مىکنید داناست و دعاى کسانیکه ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند را مستجاب نموده و از فضل خود بیش از آنچه خواستهاند میدهد و اما کفار عذابى سخت دارند.و اگر خدا رزق را براى بندگانش فراخ مىکرد در زمین طغیان مىکردند، و لکن هر چه را بخواهد به اندازه نازل مىکند چونکه او از وضع بندگانش با خبر و بیناست.
او کسى است که بعد از نومیدى خلق، بر ایشان باران مىفرستد و رحمت خود را گسترش مىدهد، و تنها او سرپرستى ستوده است و یکى از آیاتش خلقت آسمانها و زمین و جنبندگانى است که در آن دو منتشر کرده و هر وقت بخواهد مىتواند آنها را جمعآورى کند و آنچه مصیبت به شما برسد به خاطر اعمالى است که بدست خود کردهاید و خدا از بسیارى از آن گناهان در مىگذرد و شما نمىتوانید خدا را در زمین به ستوه آورید و غیر از خدا سرپرست و یاورى ندارید.
یکى دیگر از آیاتش کشتیهاى کوه پیکرى است که در دریاها حرکت مىکنند و اگر بخواهد باد را از حرکت نگه مىدارد، آن وقت در وسط دریا بىحرکت مىمانند. بدرستى در این کشتیها آیتهائى است براى هر خویشتندار و شکرگذار و یا به جرم آنچه کردهاند عقابشان مىکند و او بسیارى از گناهان را اغماض مىنماید و آنهائیکه در آیات ما جدال مىکنند خود مىدانند که قرارگاهى ندارند، پس آنچه را که در دست دارید از مادیات زندگى بیشتر دنیا است که به شما دادهاند و آنچه نزد خداست براى مردم با ایمان که بر پروردگار خود توکل مىکنند بهتر و باقىتر است.
کسانى که از گناهان کبیره و از فواحش اجتناب مىکنند و چون غضبناک مىشوند مجرم را مىبخشند و کسانیکه دعوت پروردگار خود را اجابت نموده و نماز بپا مىدارند و امورشان در بینشان به مشورت نهاده مىشود و از آنچه روزیشان کردهایم انفاق مىکنند و کسانیکه چون مورد ستم قرار مىگیرند از یکدیگر در رفع ظلم دشمن یارى مىطلبند و چون بخواهند عمل بدى را کیفر دهند به همان اندازه کیفر دهند، البته اگر کسى از کیفر دادن صرف نظر کند و به این وسیله دشمنش را ببخشد و باعث اصلاح او شود پاداشش به عهده خداست که او ستمگران را دوست نمىدارد.
اما مظلوم حق انتقام گرفتن را دارد و اگر انتقام گرفت از نظر قانون محکوم نیست بلکه محکوم قانونى آنهایى هستند که به مردم ظلم مىکنند و بدون داشتن دلیل و حقى مىخواهند در زمین ظلم و فساد کنند آنان عذاب دردناکى را دارند.
البته اگر کسى صبر کند و بر ستمگر خود ببخشد، این از خصلتهاى بس بزرگ است و کسیکه خدا گمراهش کند بعد از خدا دیگر سرپرستى نخواهد داشت.اى رسول ما، ستمگران را خواهى دهید که چون عذاب را مىبینند مىگویند: آیا راه بازگشتى هست؟ و مىبینى آنها را که بر آتش عرضه مىشوند در حالى که از شدت ذلت، حالتى از خشوع دارند به آتش مىنگرند و آنهائیکه ایمان آوردند مىگویند: زیانکاران کسانى هستند که در قیامت هم خود را باختند و هم خاندان خود را، آرى بدانند که ستمگران در عذابى دائمى خواهند بود و بر خلاف دنیا دیگر از اولیاء بغیر خدا هیچ ولى که یاریشان دهد نخواهند داشت و کسیکه خدا گمراهش کرده باشد هیچ راه نجاتى ندارد.
اى مردم، دعوت پروردگارتان را بپذیرید قبل از آنکه روزى بیاید که از ناحیه خدا برگشت برایتان ممکن نیست، در آن روز دیگر هیچ پناهگاهى ندارید و نمىتوانید جرائم خود را انکار کنید.اى رسول ما با این حال اگر باز هم اعراض کردند و این دعوت را اجابت نکردند ناراحت مشو که ما تو را به نگهبانى آنها نفرستادیم و تو جز رساندن پیام ما وظیفهاى ندارى و این اعراضها از طبیعت بشر است هر وقت رحمتى از خود را به انسان مىچشانیم به آن خوشحالى مىکند و همینکه آثار سوء گناهش گریبانش را گرفت کفران را از سر مىگیرد چون انسان کافر پیشه است.ملک آسمانها و زمین از آن خداست، هر چه مىخواهد مىآفریند به هر کس بخواهد پسر مىدهد و یا هم پسران و هم دختران عطا مىنماید و هر کس را هم بخواهد عقیم مىنماید که او دانائى توانا و قادر است.
هیچ بشرى را نمىرسد که با خدا تکلم کند مگر به یکى از سه طریق، یا از طریق وحى و یا از وراء حجاب و یا آنکه فرشته رسولى بفرستد. پس به اذن خود هر چه مىخواهد به او وحى مىکند که خدا بلند مرتبه فرزانه است و همینطور ما روحى از امر خود را بسوى تو وحى کردیم و گرنه تو نه مىدانستى کتاب چیست؟ و نه مىدانستى ایمان چیست و لکن ما بودیم که آن را نورى کردیم تا بوسیله آن هر که از بندگانمان را خواستیم هدایت کنیم و تو به یقین بسوى صراط مستقیم هدایت مىکنى صراط خدائیکه آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است ملک اوست آگاه باش که بازگشت همه امور به خداست. (1تا53)
