بنام خداوند بخشنده مهربان
رومیان مغلوب شدند و این شکست در سرزمین نزدیکى رخ داد، اما آنها بعد از مغلوب شدن در طى چند سال به زودى غلبه خواهند کرد.
همه کارها از آن خداست، چه قبل و چه بعد از این شکست و پیروزى، و در آن روز مؤمنان به سبب یارى پروردگار خوشحال خواهند شد.
خداوند هر کسى را بخواهد نصرت و یارى مىدهد و او عزیز و حکم است.
این چیزى است که خدا وعده کرده و وعده الهى هرگز تخلف نمىپذیرد، ولى اکثر مردم نمىدانند.آنها تنها ظاهرى از زندگى دنیا را مىدانند و از آخرت و پایان کار بىخبرند. (1تا7)
آیا این مردم در دل خود نیندیشیدند که خداوند آسمانها و زمین و آنچه را میان آن دوست جز به حق و براى زمان معینى نیافریده ولى بسیارى از مردم، رستاخیز و حضور در پیشگاه پروردگار را منکر مىشوند.
آیا اینان در زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بودند چگونه شد؟ آنها نیروئى بیش از اینان داشتند و زمین را براى زراعت و آبادى دگرگون ساختند و پیش از آنچه اینان آباد کردند عمران نمودند و پیامبرانشان با دلائل روشن به سراغشان آمدند اما آنها انکار کردند و کیفر خود را دیدند اما خداوند هرگز به آنها ستم نکرد بلکه آنها به خودشان ستم کردند.
سپس سرانجام کسانى که اعمال بد مرتکب شدند به جائى رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به سخریه گرفتند. (8تا10)
خداوند آفرینش را آغاز مىکند سپس آن را تجدید مىنماید و سپس به سوى او باز مىگردید.آن روز که قیامت بر پا مىشود مجرمان در نومیدى و غم و اندوه فرو مىروند.
براى آنها شفیعانى از معبودانشان نخواهد بود و نسبت به معبودهائى که آنها را شریک خدا قرار داده بودند کافر مىشوند و آنها را انکار مىکنند.
آن روز که قیامت بر پا مىگردد مردم از هم جدا مىشوند اما آنها که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند در باغى از بهشت شاد و مسرور خواهند بود.و اما آنها که به آیات و حضور در پیشگاه ما، در قیامت کافر شدند در عذاب الهى احضار مىشوند. (11تا16)
خداوند را به پاکى ستایش کنید در هنگامى که شام مىکنید و صبح مىنمائید.و حمد و ستایش در آسمانها و زمین مخصوص اوست و تسبیح و تنزیه به هنگام عصر و هنگامى که ظهر مىکنید براى اوست.او زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مىکند و زمین را بعد از مرگ، حیات مىبخشد و به همینگونه روز قیامت برانگیخته مىشوید. (17تا19)
از نشانههاى او این است که شما را از خاک آفرید، سپس انسانهائى شدید و در روى زمین انتشار یافتید.و از نشانههاى او اینکه همسرانى از جنس خود شما برایتان آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد.در این امر نشانههائى است براى گروهى که تفکر مىکنند.
و از آیات او آفرینش آسمانها و زمین و تفاوت زبانها و رنگهاى شماست و در این امر نیز نشانههایى است براى عالمیان.
و از نشانههاى او خواب شما در شب و روز است، و تلاش و کوششتان براى بهرهگیرى از فضل پروردگار و تأمین معاش، در این امور نشانههایى است براى آنها که گوش شنوا دارند.
از آیات او این است که برق و رعد را به شما نشان مىدهد که هم مایه ترس از صاعقه و هم مایه امید به نزول باران است و از آسمان آبى فرو مىفرستد که زمین را بعد از مردن به وسیله آن زنده مىکند، در این نشانههایى است براى جمعیتى که عقل خود را به کار گیرند.
و از آیات او این است که آسمان و زمین به فرمان او برپاست سپس هنگامى که شما را در قیامت از زمین فرا مىخواند ناگهان همه خارج مىشوید و در صحنه محشر حضور مىیابید.
از آن اوست تمام کسانى که در آسمانها و زمینند، همگى در برابر او خاضع و مطیعاند.او کسى است که آفرینش را آغاز کرد سپس آن را باز مىگرداند و این کار براى او آسانتر مىباشد و براى او توصیف برتر در آسمانها و زمین است و اوست شکستناپذیر و حکیم.
خداوند مثالى از خودتان براى شما زده آیا اگر مملوک و بردهاى داشته باشید، این مملوکهایتان هرگز شریک شما در روزىهائى که به شما دادهایم مىباشند آنچنان که هر دو مساوى باشید و از تصرف مستقل و بدون اجازه آنها بیم داشته باشید، آنگونه که در مورد شرکاى آزاد بیم دارید؟ این چنین آیات خود را براى کسانى که تعقل مىکنند شرح مىدهیم.
بلکه ظالمان از هوى و هوسهاى خود بدون علم و آگاهى پیروى مىکنند و چه کسى مىتواند آنها را که خدا به خاطر اعمال زشتشان گمراه کرده است هدایت کند و براى آنها هیچ یار و یاورى نخواهد بود. (20تا29)
اى رسول ما، روى خود را متوجه آئین خالص پروردگار کن این فطرتى است که خداوند انسانها را بر آن آفریده دگرگونى در آفرینش خدا نیست. این است دین و آئین محکم و استوار ولى اکثر مردم نمىدانند.
این باید در حالى باشد که شما بازگشت به سوى او کنید و از او بترسید و نماز را بر پا دارید و از مشرکان نباشید.از کسانى که دین خود را پراکنده ساختند و به دستهها و گروهها تقسیم شدند و عجب اینکه هر گروهى به آنچه نزد آنهاست دلبسته و خوشحالند.(30تا32)
«کم ظرفیتها در برابر مصائب و نعمتها»
هنگامى که ضرر و ناراحتى به مردم برسد پروردگار خود را مىخوانند و به سوى او باز مىگردند و توبه مىکنند اما هنگامى که رحمتى از خودش به آنها بچشاند گروهى از آنان نسبت به پروردگارشان مشرک مىشوند.
اى رسول ما، بگذار نعمتهایى را که ما به آنان دادهایم کفران کنند و از آنها بهره گیرند اما به زودى خواهید دانست که نتیجه کفران نعمت چه مىباشد.
آیا ما دلیلى براى آنها نازل کردیم که در مورد شرک آنها سخن گفته و آن را موجه و قابل قبول مىشمارد؟ هنگامى که ما رحمتى به مردم بچشانیم خوشحال مىشوند و هرگاه رنج و مصیبتى به خاطر اعمالى که انجام دادهاند به آنها رسد ناگهان مأیوس مىشوند. (33تا36)
«کم و زیاد شدن روزى دست خداست»
آیا این مردم ندیده و نمىبینند که خداوند روزى را براى هر کس بخواهد گسترده یا تنگ مىسازد در این نشانههائى است براى جمعیتى که ایمان مىآورند.
پس اى پیامبر، حق نزدیکان و مسکینان و ابن سبیل را ادا کن این براى آنها که رضاى خدا را مىطلبند بهتر است و چنین کسانى رستگارانند.
آنچه را به عنوان ربا مىپردازید تا در اموال مردم فزونى یابد نزد خدا فزونى نخواهد یافت و آنچه را به عنوان زکات مىپردازید و تنها رضاى خدا را مىطلبید مورد قبول است و کسانى که چنین مىکنند داراى پاداش مضاعفند.
خداوند همان کسى است که شما را آفرید سپس روزى داد و بعد مىمیراند سپس زنده مىکند آیا هیچیک از شریکانى که براى خدا قائل شدهاید قادر به انجام چنین اعمالى هستند؟ منزه و برتر است او از آنچه شریک برایش قرار مىدهید. (37تا40)
«سرچشمه فساد اعمال خود مردم است»
به خاطر اعمالى که مردم انجام دادهاند فساد در دریا و خشکى آشکار شده است. خدا مىخواهد نتیجه بعضى از اعمال آنها را به آنها بچشاند شاید به سوى حق باز گردند.
اى پیامبر، بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید عاقبت کسانى که قبل از شما بودند چگونه بود، بدانید که بیشتر آنها مشرک بودند.روى خود را به سوى آئین مستقیم و پایدار کن پیش از آنکه روزى فرا رسد که هیچکس قدرت ندارد آن را از خدا بازگرداند در آن روز مردم به گروههائى تقسیم مىشوند.
هر کس کافر شود کفرش به زیان خود اوست و آنها که عمل صالح انجام دهند پاداش الهى را به سود خودشان آماده مىسازند.این براى آن است که خداوند کسانى را که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند از فضلش پاداش دهد. او کافران را دوست نمىدارد. (41تا45)
از آیات عظمت و قدرت خدا این است که بادها را به عنوان بشارتگرانى مىفرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و سیراب کند و کشتیها به فرمانش در حرکتند و از فضل او بهرهگیرند شاید شکرگزارى کنید.
قبل از تو پیامبرانى به سوى قومشان فرستادیم، آنها با دلائل روشن به سراغ قوم خود رفتند ولى هنگامى که اندرزها سودى نداد از مجرمان انتقام گرفتیم و مؤمنان را یارى کردیم و همواره یارى مؤمنان حقى است بر ما.
خداوند همان کسى است که بادها را مىفرستد تا ابرهایى را به حرکت درآورند، سپس آنها را در پهنه آسمان آنگونه که بخواهد مىگستراند و متراکم مىسازد. در این هنگام دانههاى حیاتبخش را به هر کس از بندگانش که بخواهد مىرساند و آنها خوشحال مىشوند.هر چند پیش از آنکه بر آنان نازل شود مأیوس بودند.اى رسول ما به آثار رحمت الهى بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده مىکند آن کس که زمین مرده را زنده کرد زنده کننده مردگان در قیامت است و او بر همه چیز تواناست.
اگر ما بادى داغ و سوزان بفرستیم و بر اثر آن زراعت و باغ خود را زرد و پژمرده ببینند راه کفران پیش مىگیرند.اى پیامبر تو نمىتوانى صداى خود را به گوش مردگان برسانى و نه سخنت را به گوش کران، در آن هنگام که روى مىگردانند.و نیز نمىتوانى نابینایان را از گمراهیشان هدایت کنى، تو تنها سخنت را به گوش کسانى مىرسانى که به آیات ما ایمان مىآورند و در برابر حق تسلیمند.
خداى شما همان کسى است که شما را آفریده در حالى که ضعیف بودید سپس بعد از این ضعف و ناتوانى، قوت و نیرو بخشید و باز بعد از قوت، ضعف و پیرى قرار داد او هر چه بخواهد مىآفریند و اوست عالم و قادر. (46تا54)
«آن روز که عذر خواهى سودى ندارد»
روزى که قیامت بر پا شود گنهکاران سوگند یاد مىکنند که جز ساعتى در عالم برزخ درنگ نکردهاند. اینچنین آنها از درک حقایق محروم مىشدند.
روش آنان در دنیا نیز همینطور بود که حق را باطل و آیات داراى دلالت را بى دلالت وانمود مىکردند.
کسانى که علم و ایمان به آنها داده شده به آنان مىگویند: شما به فرمان خداوند تا روز قیامت در عالم برزخ درنگ کردید و اکنون روز رستاخیز است ولى شما نمىدانستید.آن روز عذرخواهى ظالمان سودى ندارد و توبه آنان پذیرفته نمىشود.
ما در این قرآن براى مردم از هرگونه مثال و مطلبى بیان کردیم و اگر آیهاى براى آنها بیاورى کافران مىگویند شما اهل باطل هستید و اینها سحر و جادو است.اینگونه خداوند بر دلهاى کسانى که آگاهى ندارند مهر مىنهد.
اى پیامبر، اکنون که چنین است صبر پیشه کن که وعده خدا حق است و هرگز کسانى که ایمان ندارند نباید تو را خشمگین سازند و صبر را از کف بدهى. (55تا60)
